سيد قطب معتقد است: تنها در اين صورت است كه پيوند استوار و حقيقى ميان انسان با پروردگار شكل مى گيرد و كرامت و عزّت بشرى، آن سان كه خداوند براى وى مى خواهد، تحقق خواهد يافت و تنها در چنين فضايى است كه قرآن گنجينه هايش را در برابر قلب ها مى گشايد و اسرارش را در اختيار آنها مى نهد، و هدايت و نور بودنش را آشكار مى سازد. ۱
2. سيد قطب بر اين باور است كه مسلمانان از فضاى نزول آيات قرآن و از اهداف و آرمان هايى كه قرآن براى تحقق آنها فرود آمده است، فاصله گرفته اند؛ مفاهيم قرآن و ابعاد حقيقى آن در حسّ و انديشه آنها جايى نداشته يا بى رمق است. و آنها اصطلاحات قرآن را از معانى حقيقيشان خارج ساخته اند. لذا چاره اى نيست جز آن كه امت اسلامى براى دستيابى به اسرار و مفاهيم و جهت گيرى هاى حقيقى قرآن همچون مخاطبانِ نخستينِ آن و مسلمانان صدر اسلام بار ديگر با اين قرآن خيزش كند. ۲ از اين رو، براى تبيين گام هاى پى در پى اين خيزش و حركت به ترسيم زندگى قرآنى نومسلمانان صدر اسلام مى پردازد تا آن را دستمايه حركت مسلمانان نسل و عصر كنونى قرار دهد.
3. وى براى آگاهى از واقعيت تاريخىِ منهج پويا و تحرك بخش اسلام و جهت درك طبيعت، مراحل و اهداف اين منهج، مراجعه به سنت و سيره صدر اسلام را ضرورى مى داند و آن را زادراه انسانِ مسلمان براى حركت دگرباره در اين مسير معرفى مى كند و مى كوشد براى معرفى قرآن به عنوان آسمانى نوشته اى حركت بخش، جنبش آفرين و پويا در مواجهه با نفوس بشرى، تعامل زنده نخستين مسلمانان را ـ كه از نظر وى امت قرآنى با تمام ويژگى ها و نشانه هايش در آنها متحقق شده است ـ به عنوان تفسير عملى و عينى آيات قرآن در ذيل آن آيات ارائه دهد تا مخاطبان سخن خويش را از اين سيره انسان ساز مطلع سازد و تا آنان به سرعت به سوى مقاصد حقيقى و تعاليم واقعى قرآن ره سپرند و بار ديگر موجبات پيدايى امت قرآنى و شخصيت راستين مسلمانى را فراهم آورند. ۳
اينك نمونه هايى از اين گونه تفسير را ارائه داده، تفصيل را به تفسير فى ظلال القرآن وامى نهيم.
سيد قطب در ذيل آيه شريفه: «لَن تَنَالُواْ الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقُواْ مِمَّا تُحِبُّونَ ...»۴ مى گويد: مسلمانان صدر اسلام مفهوم اين توجيه الهى را به خوبى درك كرده بودند؛ چنان كه بسيار مشتاق بودند با
1.ر.ك: خصائص التصور الإسلامى، ص۷ ـ ۸ .
2.ر.ك: فى ظلال القرآن، ج۴، ص۲۰۳۸ و ر.ك: معالم فى الطريق (فصل: جيلٌ قرآنيٌ فريدٌ)، ص ۱۴ ـ ۱۶.
3.فى ظلال القرآن، ج۱، ص۱۴۹؛ ر.ك: ج۱، ص۴۱ ـ ۳۱۷، ۵۰۵ ؛ معالم فى الطريق، ص ۱۴ ـ ۱۶؛ خصائص التصور الإسلامى، ص۶ ـ ۷. همچنين، ر.ك: مدخل الى تفسير القرآن و علومه، ص۲۶۰ ـ ۲۶۱.
4.سوره آل عمران، آيه ۹۲.
