2. تعيين زمان حادثه تاريخى با روز، ماه و سال (The date)،
3. علم تاريخ وتعريف آن، كتاب هاى تاريخ و محتويات آن (The history)،
4. تدوين تاريخ يا توصيف تطوّر و تحليل آن (Historiography)،
5. شرح حال نگارى و معرفت رجال (The biogtahy)،
6. به معناى ميراث اقوام و بيانگر شمائل بنيادى امت ها
همچنين واژه تاريخ (Historie) در يونانى و (Historia) در زبان هاى لاتين و شاخه هاى منشعب از آن در اصل به معناى خبر دادن از كارها و حوادث مهم و سودمند است. به بيان ديگر، شاخه اى از معرفت است كه حوادث و رويدادهاى گذشته را ثبت مى كند و مورد تجزيه و تحليل قرار مى دهد.

مفهوم شناسى حديث

«حديث» در اصطلاح اسلامى به گزارش سنت پيامبر صلى الله عليه و آله وسلم، يعنى: گفتار، كردار و تقرير آن حضرت صلى الله عليه و آله وسلماطلاق مى شود. حديث در واقع، بخشى از معارف اسلامى است كه در ميان مسلمانان از جايگاه ويژه اى برخوردار است. اهل تسنن به حكم ضرورت، حديث صحابيان و شيعه به تصريح پيامبر صلى الله عليه و آله وسلماز جمله خبر متواتر ثقلين، حديث ائمه معصوم عليهم السلام را ملحق به حديث پيامبر صلى الله عليه و آله وسلم در معناى عام كرده اند.
«خليل بن احمد» (م170ق) در يكى از قديمى ترين قاموس هاى لغت عرب مى گويد:
حديث به معناى هر چيز جديد و نو و (حدث) به معناى ابداء و ظهور است. ^۱
«جوهرى» (م393ق) در تعريف حديث آورده است:
حديث نقيض قديم است و به خبر كم يا زياد اطلاق مى شود و جمع آن بر خلاف قياس لغوى «احاديث» آمده است. و حدوث به معناى بودن چيزى است كه قبلاً نبوده است. ^۲
«ابن منظور» (م711ق) بر اين عقيده است كه «حديث» ضد قديم و «حدوث» ضد قدمت است و «حدث» امر جديد و منكرى است كه در سنت معروف نباشد. از اين جهت است كه «محدثات الامور» به هر چيزى اطلاق مى شود كه اهل هوا بدعت نهاده؛ ولى صالحان پيشين بر خلاف آن بوده اند. اين كه در حديث نبوى آمده است از «محدثات الامور» بپرهيزيد، يعنى: از هر چيزى كه ريشه در كتاب، سنت و اجماع ندارد، دورى كنيد. ^۳
«راغب اصفهانى» (م502ق) در توضيح اين لغت مى نويسد:
«حدوث» بودن چيزى است بعد از عدم آن، خواه جوهر باشد يا عَرَض. و «اِحداث» به معناى