انطباق برخى نمونه هاى تفسيرى در نهج البلاغه با روش هاى تفسيرى

محمود مكوند ^۱

چكيده

درباره روش هاى تفسيرى بسيار سخن گفته شده است و در زمينه تفسير مأثور و روش هاى تفسيرى معصومين عليهم السلام نوشته هايى يافت مى شود كه در غالب آنها سعى بر تطبيق ميان كلام معصومين با يكى از روش هاى تفسيرى بوده است، اما در آنها كمتر به خود نمونه تفسيرى پرداخته شده است. اين مقاله در صدد است تا علاوه بر تطبيق برخى نمونه هاى موجود در نهج البلاغه با روش هاى تفسيرى به خود نمونه تفسيرى هم بپردازد. اين كار با بررسى هفت نمونه تفسيرى ـ كه مربوط به چهار روش مهم تفسيرى است ـ صورت گرفته، اگرچه در هر بخش درباره آن روش تفسيرى هم توضيحى ارائه شده است.

كليد واژه ها: نهج البلاغه، روش تفسيرى، تفسير روايى.

مقدمه

اگر قرار باشد پيامبر اسلام پرده از پيوند ناگسستنى ميان على عليه السلام و قرآن بردارد، چنين خواهد گفت:
على مع القرآن والقرآن مع على لن يفترقا حتى يردا على الحوض؛ ² على با قرآن و قرآن با على است؛ ميان اين دو گسستى نيست تا آن كه نزد حوض، بر من وارد شوند.
و اگر قرار باشد مقام تفسيرى على عليه السلام را از زبان خود او بشنويم، به فراز زير و نظاير آن برخواهيم خورد:
ما نزلت على رسول اللّه صلى الله عليه و آله وسلم آية من القرآن الاّ أقرأنيها و أملأها على و كتبتُها بخطى و علمّنى تأويلها و تفسيرها و ناسخها و منسوخها و محكمها و متشابهها و دعا اللّه -عزّ وجلّ- لى أن