حيات عمومى است كه همه زندگان دارند؛ نيز به معناى پاك كردن حيات يادشدگان هم نيست؛ بلكه حياتى نو است. به رغم اين معناى عام، وقتى از على عليه السلام پرسيده شد كه مراد از حيات طيب در اين آيه چيست؟ امام جواب داد: «هِيَ الْقَنَاعَة؛ آن قناعت است». از اين كلام امام استفاده مى شود كه وى حيات طيب را به حالت روانى كه در آن طمأنينه و آرامش باشد، مربوط دانسته و از اين رو آن را به قناعت تفسيركرده است. ^۱
به راستى، مگر زندگى پاك و پاكيزه جز در سايه قناعت فرا چنگ مى آيد و مگر نه اين است كه بسيارى از زندگى ها پلشت و عزت سوزى هاى شخصيت خرد كن، از آزمندى ها و فزونخواهى و فراخ جويى ها برمى خيزد و زندگى را از ذلت مى آكند. از كهن ترين روزگاران، مفسران بسيارى مصداقى از «حياة طيبه» را قناعت دانسته اند. واحدى نوشته است:
آن كه حيات طيبه را قناعت دانسته، گزينشى نيكو كرده است؛ چرا كه زندگى جز با قناعت پاكيزه نمى شود و آزمند هماره در رنج و دردسر است. ^۲
تطبيق «وَالرَّاسِخُونَ فِى الْعِلْمِ» بر خاندان عصمت و طهارت در خطبه 144، از ديگر نمونه هاى اين روش تفسيرى است.

4 ـ 4. توسعه مفهومى و الغاى خصوصيت

گاهى لفظ و يا عبارتى را در يك متن به كارمى برند و مفهومى وسيع تر از كاربرد لغوى و حتى عرفى آن را درنظر مى گيرند. چنين فرآيندى در معناشناسى جرى و تطبيق، توسعه مفهومى و يا الغاى خصوصيت از مورد نام دارد. چنين نگاهى به قرآن، آن را به عنوان متنى زنده، در جايگاهى والا مى نشاند و براى همراه كردن آن با تحولات زمان نقش جدى و اساسى ايفا مى كند. شخصيت ها و يا حوادثى كه سال ها پس از نزول آيات، مصداق آيات دانسته شده اند، عموماً از اين قبيل اند و نمى توان اين موارد را سبب يا شأن نزول آيات دانست. ^۳

نمونه تفسيرى

«وَ نُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُواْ فِى الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَلـءِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ» . ⁴
الإخبار بظهور المهدى عجل اللّه فرجه ، و قال عليه السلام : لَتَعْطِفَنَّ الدُّنْيَا عَلَيْنَا بَعْدَ شِمَاسِهَا عَطْفَ الضَّرُوسِ عَلَى وَلَدِهَا وَ تَلا عَقِيبَ ذَلِكَ «وَ نُرِيدُ أَن نَّمُنَّ ...» ؛ ⁵ و فرمود: دنيا پس از سركشى روى به ما نهد، چون ماده شتر بدخو كه به بچه خود مهربان بود،