جمع قرآن
بازنگرى ديدگاه هاى غربى در پرتو پيشرفت هاى روش شناختى جديد ۱
هارالد موتسكى
ترجمه: فروغ پارسا ۲
چكيده
مسأله جمع و تدوين قرآن كريم و بررسى احاديث مربوط به آنان يكى از مهم ترين مباحث علوم قرآنى است. عالمان اسلامى علاوه بر اهميت خود موضوع از آن رو كه فضل جمع قرآن را به خليفه اى خاص نسبت دهند، درباره آن بحث كرده اند. اما دانشمندان غربى انگيزه هاى ديگرى براى تحقيق در اين مسأله داشته اند. خاورشناسان در مطالعات قرآنى خود همواره در پى مقايسه قرآن كريم با كتب مقدس در ويژگى هاى مختلف بوده اند و سعى كرده اند خاستگاهى يهودى براى قرآن و مفاهيم آن اثبات كنند. از سوى ديگر مشاهده مى شود مناقشات مربوط به تاريخ تدوين متن عهدين را به تاريخ تدوين قرآن نسبت داده اند. پس از نولدكه، دانشمند آلمانى كه ديدگاه مسلمانان در جمع قرآن را تقريبا پذيرفته است، خاورپژوهان ديگر در پى نقد و رد آراى مسلمانان در اين باره بوده اند. پرفسور هارالد موتسكى در اين مقاله، با استفاده از منابع و مآخذ متقدمى كه اخيرا در دسترس قرار گرفته اند و نيز با به كار بردن روش هاى پژوهشى نوين در مطالعات تاريخى، همه احاديث جمع و تدوين قرآن با نقل هاى گوناگون آن در منابع متقدم و متأخر را بررسى كرده و با روش
1.The Collection of the Quran: A Reconsideration of Western Views in Light of Recent Methodological Developments, Harald Motzki, Der Islam, ۷۸, p. ۱-۳۱.
اين مقاله نخستين بار در سمپوزيوم «مطالعات قرآنى در آستانه قرن بيست و يكم» در ليدن، در ژوئن ۱۹۹۸ ارائه شده است. ترجمه حاضر برگردان از متن انگليسى است. لازم است از پيشنهادهاى اصلاحى خانم ها دكتر نصرت نيل ساز و زهرا سادات مبلغ در اين ترجمه سپاسگزارى كنم.
2.ويرايش علمى: سيد محمد على رضوى.
