در مجموع، اگر بخواهيم دلايل تقدم و تطور رى را بر بغداد، با وجود قدمت زمانى شيعى گرى در بغداد، جستجو كنيم، آن را بايد در چهار عامل يافت:
1. حضور برجسته ترين محدّثان شيعه در رى،
2. ابتكار محدّثان رى در تأليف و تدوين كتب، اولين تدوين هاى جامع شيعه در حوزه رى، و در زمان اقتدار اين مدرسه به نگارش در آمده است. اين كتاب ها به دلايلى چون ابتكار در تبويب و تدوين، و نيز نحوه برخورد با روايات و جامعيت در مسائل مختلف، باعث اعتلاى مدرسه رى شدند.
3. نزديكى رى به قم و هجرت علماى بزرگ قم به رى، اين عامل نيز از مهم ترين عوامل شكوفايى مدرسه رى بود.
4. نزديكى بغداد به محل زندگى اهل بيت عليهم السلام. چون بغدادى ها بيش از رى به اهل بيت، و پس از آنان به نواب و صحابيان ويژه آنها دسترسى داشتند، و مراجعه مستقيم بدان ها داشتند، لذا براى انجام فعاليت ها و تكاپوى حديثى اى كه در رى صورت مى گرفت، نياز و ضرورتى حس نمى كردند. همين عامل سبب شد كه حوزه بغداد با وجود سابقه بيشتر در تشيع پس از رى، به عنوان نماينده شيعه مطرح گردد.
اين دو حوزه كه هر يك به دليل برخوردارى از آراى ويژه، به عنوان يك مكتب مستقل و جداى از هم، مطرح هستند. در دوره هاى مختلف داراى تعاملاتى چند بوده اند، كه همين ارتباط و تعاملات دو سويه سبب شكوفايى آن دو بويژه بغداد شده است.
ما، در گام اول به ذكر دلايلى چند در اثبات وثيق و گسترده اين دو حوزه، با يكديگر مى پردازيم. و پس از آن به ذكر نمونه هايى از نتايج اين ارتباط خواهيم پرداخت.

1. كيفيت ارتباط و تعامل بغداد و رى

ارتباط و تعامل دو حوزه حديثى بغداد و رى را مى توان در قالب پنج عنوان، به اثبات رساند:

1 ـ 1. شاگردى محدّثان بغداد نزد مشايخ رازى

كتب رجالى و تاريخى از مسافرت هاى محدّثان رى به بغداد سخن فراوان گفته اند. صدوق دو بار به بغداد مسافرت داشته است. ثقة الاسلام كلينى نيز كتاب وزين خود، الكافى را در بغداد عرضه كرد، و در همان جا اقامت گزيد. حضور اين محدّثان در بغداد، هر چند به صورت موقت و محدود همچون صدوق، سبب بهره گيرى محدّثان بغداد از مفاخر و چهره هاى برجسته رى شد.
مفيد از شاگردان صدوق به شمار مى رود. او مسافرتى به رى نداشته است، ولى در سفر حديثى صدوق به بغداد، از صدوق استفاده كرده است. ^۱ پدر شيخ صدوق نيز به بغداد مسافرت داشته و در