كتاب هايش را از بين مى برند. ۱
ابن غضايرى به همراه پدر، با تأثيرپذيرى از آرا و مبانى قميان (= رازيان) مكتب خاص رجالى خود را ـ كه همسو با عقايد و منش آنها بود ـ بنيان نهادند.
و از آنجا كه آنان از شخصيت هاى علمى برجسته بغداد بودند، لذا نجاشى و طوسى نيز از آنان استفاده كردند. نجاشى به گفته هاى هم درسش ابن غضايرى توجه داشته، و در جاى جاى كتاب رجالى خويش از آرا و اقوال او استفاده مى كند. اين مسأله قابل توجه است و به دليل اهميت آن، ما به ذكر شواهدى در اين باره مى پردازيم:
1. سهل بن زياد آدمى رازى از جمله افرادى بود كه به جرم گرايش هاى غلوآميز و نقل احاديثى در اين باره، از قم اخراج شد.
ابن غضايرى درباره او مى گويد:
سهل بن زياد أبوسعيد الادمى الرازى كان ضعيفا جدا، فاسد الرواية و المذهب و كان احمد بن محمّد بن عيسى الاشعرى أخرجه عن قم و أظهر البراءة منه و نهى الناس عن السماع منه و الرواية عنه و يروى المراسيل. ۲
نجاشى نيز چون ابن غضايرى او را تضعيف كرده و گفته است:
سهل بن زياد أبو سعيد الادمىّ الرازىّ كان ضعيفا فى الحديث، غير معتمد فيه، و كان أحمد بن محمّد بن عيسى يشهد عليه بالغلو و الكذب و أخرجه من قم إلى الرّى و كان يسكنها ... ۳
نجاشى نيز با همان دلايل ابن غضايرى و با شهادت احمد بن محمّد قمى، سهل را تضعيف مى كند.
شيخ طوسى نيز در الفهرست او را ضعيف مى خواند، ۴ ولى در الرجال، او را ذيل اصحاب امام جواد ۵ و امام هادى ۶ مى آورد و از او به ثقه ياد مى كند.
تعارض دو نقل طوسى، اين گونه رفع مى شود كه طوسى به سبب تأليفات فراوانش، به طور كامل از خطا، مصون نبوده است.
و چون الرجال را پس از الفهرست نوشته است، لذا آخرين آراى رجالى او را بايد از كتاب الرجال دريافت كه در اين مورد خاص، او سهل بن زياد را توثيق كرده است.
اهميت اين مسأله زمانى، بيشتر آشكار مى شود كه به اين نكته توجه شود كه سهل در اسناد 2304 روايت قرار گرفته است ۷ و كلينى نيز از او نقل كرده است.
1.مقدمه الفهرست، ص۲۲.
2.رجال ابن الغضايرى، ص۶۶ .
3.رجال النجاشى، ص۱۸۵.
4.الفهرست، ص۱۴۲.
5.رجال الطوسى، ص۴۰۱.
6.همان، ص۴۱۶.
7.معجم الرجال، ج۹، ص۳۶۲.
