عمن ذكره، عن ابى عبداللّه عليه السلام قال: من حقّر مؤمنا مسكيناً ... ، 1
اما با مراجعه به اصل حسين بن عثمان ـ كه به نظر مى رسد مأخذ اصلى روايت الكافى باشد ـ و مقايسه سند الكافى با سند اصل، موضع تحريف روشن مى گردد. در اصل حسين بن عثمان سند چنين است:
حسين و محمد بن ابى حمزه، عمن ذكراه، عن ابى عبداللّه عليه السلام ، قال: من حقر مومنا مسكينا ... . 2
پس اولاً محمد بن ابى حمزه عطف بر حسين بن عثمان شده است، نه اين كه مروى عنه او باشد. بنابراين، در سند الكافى واو به عن تصحيف شده است. ثانياً عبارت «عمن ذكره» ـ كه به تبع تصحيف واو در سند الكافى مفرد ذكر شده ـ با توجه به عطف دو راوى نمى تواند درست باشد، بلكه در اصل تثنيه بوده (عمن ذكراه) و الف آن افتاده است. 3
مشابه اين مورد را در التهذيب مى توان ديد:
يعقوب بن يزيد، عن ابن ابى عمير، عن ابن ابى حمزه و الحسين بن يحيى، عمن ذكره، عن ابى عبداللّه عليه السلام فى رجل اعطى رجلاً مالاً يحج عنه فمات؟ قال: ان مات فى منزله قبل ان يخرج ... . 4
اما در اصل حسين بن عثمان روايت اين گونه آمده است:
حسين عمن ذكره، عن ابى عبداللّه عليه السلام فى رجل اعطى لرجل مالاً يحج به ... . 5
از مقايسه سند التهذيب با آن اصل معلوم مى شود كه الحسين بن يحيى مصحف از الحسين بن عثمان است؛ كما اين كه در الكافى 6 و در موضعى ديگر از التهذيب 7 به نقل از الكافى، روايت به همان صورتى كه در اصل مزبور آمده، نقل شده است.
نمونه دوم: در التهذيب دارد:
و عنه (سعد بن عبداللّه )عن احمد بن محمد، عن محمد بن ابى عمير و على بن عثمان، عن اسحاق بن عمار، قال سألت اباالحسن عليه السلام ، عن الفطره قال الجيران احق بها ... . 8
1.الكافى، ج۲، ص۳۵۱، روايت ۴.
2.اصل حسين بن عثمان بن شريك (در مجموعه اصول الستة عشر)، ص۳۱۸، روايت ۷.
3.ر. ك: كلمة حول الحسين بن عثمان، ص۷.
4.التهذيب، ج۵، ص۴۶۱، روايت ۲۵۰.
5.اصل حسين بن عثمان بن شريك، ص۳۲۴، روايت۳۲.
6.الكافى، ج۴، ص۳۰۶، روايت ۵: على بن ابراهيم، عن ابيه، عن ابن ابى عمير، عن الحسين بن عثمان، عمن ذكره، عن ابى عبداللّه عليه السلام فى رجل اعطى رجلاً ما يحجه فحدث بالرجل حدث فقال: ان كان خرج فاصابه ... .
7.التهذيب، ج۵، ص۴۱۸، روايت۹۷: محمد بن يعقوب، عن على بن ابراهيم، عن ابيه، عن ابن ابى عمير، عن الحسين بن عثمان، عمن ذكره، عن ابى عبداللّه عليه السلام فى رجل اعطى رجلاً ما يحجه فحدث بالرجل حدث فقال: ان كان خرج فاصابه ... .
8.التهذيب، ج۴، ص۷۸، روايت ۵ .
