8 . متهم كردن اكثر رجاليان شيعه به غلوّ
ابن جوزى افرادى مثل عباد بن يعقوب، سلمة بن فضل و موسى بن قيس را با اتهام غلوّ، كذاب معرفى مى كند، در حالى كه سخنان ديگران بر توثيق ايشان دلالت دارد و اين افراد را با كسانى مثل سديف مكّى ۱ و جعفر بن احمد بن على بن بيان ۲ كه همه آنها را به نقل روايت كذب متهم مى كنند، يكى شمرده است.
9. اعتماد كامل بر صحيحين (بخارى و مسلم)
ابن جوزى معتقد است حديثى كه شيخين بر آن دو اتفاق نظر دارند يا حديثى كه يكى از شيخين آن را بيان كرده است يا حديثى كه سند آن با رأى يك از شيخين صحيح است، با حفظ مراتب صحيح هستند. ۳
اين سخن ابن جوزى نشان از اعتماد كامل وى بر صحيحين دارد كه آن را در نقد احاديث به كار گرفته و بعضى از احاديث را تنها به دليل مخالفت با احاديث موجود در صحيحين موضوع شمرده است. هرچند برخى صحّت تمام احاديث صحيحين را اجماعى مى دانند و وجود روايت را در صحيح البخارى و صحيح المسلم در صحّت حديث كافى مى شمرند، ۴ لكن برخى از علماى اهل سنّت به اين امر انتقاد كرده اند و آن را برنتابيده اند. ۵
به طور مثال، ابن جوزى متن حديث «سد ابواب غير باب على عليه السلام » را به دليل تقابل با حديث «سد ابواب غير باب ابى بكر» ـ كه در صحيحين آمده است ـ مردود مى شمارد؛ در حالى كه با بررسى هريك از اين احاديث، اشتباه او در اعتماد افراطى بر احاديث صحيحين بروز مى كند.
صاحب نظران بسيارى با اين ديدگاه مخالفت كرده اند؛ از جمله ابن حجر مى گويد اين دو حديث اصلاً با هم تعارض ندارند، چون يكى الاّ باب على را مطرح مى كند و ديگرى الاّ خوخة ابى بكر ۶ و سخن افرادى مثل بزاز، كلاباذى، طحاوى، ديلمى و ابن مردويه كه «سدّ ابواب دوبار اتفاق افتاده است كه بار اول على عليه السلام استثنا شده است و بار دوم ابوبكر»؛ ۷ نشان از آن دارد كه حديث «سدّ الاّ باب على عليه السلام » قابل طرد نيست و دليلى بر جعلى بودن آن، ارائه نشده است. اين سخن ها نشانگر آن است كه تعصب ابن جوزى بر صحت صحيحين مانع از آن شده است كه او همان دقتى كه در مردود
1.لسان الميزان، ج۳، ص۹.
2.همان، ج۲، ص۱۰۸.
3.الموضوعات، ج۱، ص۹.
4.منهج النقد، ص۲۵۴.
5.مقدمه فتح البارى، ص۱۰؛ اضواء على السنة المحمدية، ص۳۰۳، به نقل از: ضحى الاسلام، ج۲، ص۱۱۷.
6.القول المسدد، ص۱۷.
7.فيض الغدير، ج۱، ص۱۲۰.
