20. سعد بن عبادة الأنصارى:
سعد بن عبادة، پيشواى خزرجيان و از صحابه انصار است. او قبل از اسلام كتابت را فرا گرفته بود و از معدود كسانى است كه با عنوان «كامل» ياد شده اند. ۱ سعد را در سخاوت و شجاعت ستوده اند و از ابن عباس آورده اند كه رسول اللّه(ص) دو پرچم داشت: پرچم مهاجران و پرچم انصار؛ پرچم مهاجران با على(ع) و پرچم انصار با سعد بود. پس از رسول اللّه(ص)، سعد در حاليكه بر بستر بيمارى بود، در سقيفه بنى ساعده با يارانش انجمن كرد؛ امّا كارى از پيش نبرد ۲ ؛ تا در روزگار خلافت عمر، در بيابان جان سپرد(!!) و نظام حاكم چنين شايع كرد كه او را جنّيان كشته اند! ۳ سعد بر كتابت حديث، تأكيد مى ورزيده و او را نگاشته هاى فراوانى بوده است. ابن حبّان در ضمن ياد كرد اسماعيل بن عمرو بن شرحبيل نوشته است:
صاحب الوجادات من كتب سعدالأنصارى. ۴
و احمد بن حنبل، چگونگى داورى رسول اللّه(ص) بر اساس نگاشته هاى سعد را چنين گزارش كرده است:
إسماعيل بن عمرو بن قيس بن سعد بن عبادة عن أبيه أنّهم وجدوا فى كتب سعد بن عبادة الأنصارى: إنّ رسول اللّه(ص) قضى باليمين مع الشّاهد. ۵
1.در جاهليّت، هركس شنا، تيراندازى و كتابت مى دانست، به او «كامل» مى گفتند (طبقات إبن سعد: ۳/۶۰۴؛ الإصابة: ۳/۵۵).
2.درباره تجمّع سعد و يارانش و چگونگى ماجرا و چرايى آن، ر.ك از جمله به قاموس الرّجال: ۵/۴۸ به بعد؛ سيره علوى، محمدباقر بهبودى: ۲۳ به بعد.
3.المعيار والموازنة۱۰/۲۳۲؛ أنساب الأشراف: ۱/۲۵۰؛ سيره علوى: ۳۱. از مؤمن الطّاق سؤال كردند چرا على(ع) بر احقاق حقّش پاى نفشرد و مخاصمه نكرد؟ گفت: ترسيد جنّيان او را بكشند!! (شرح إبن أبى الحديد: ۱۷/۲۲۳).
4.مشاهير علماء الأمصار: …
5.مسند أحمد بن حنبل: ۶/۳۸۵؛ سنن دارقطنى: ۴/۲۱۴
