تدوين حديث(3): صحابه و كتابت حديث - صفحه 24

آن را نشر داده اند. ۱ حسن بصرى نيز آن را روايت كرده است ۲ و راشد بن سعد مقرنى حمصى را نيز از راويان آن برشمرده اند. ۳ احمد بن عمرو بزّار در مسند خود (به نام «البحر الزّخّار» و) مشهور به «مسند بزّار»، از اين مجموعه، هفتاد حديث را گزارش كرده است و ابوالقاسم طبرانى در اثر فخيم خود (المعجم الكبير)، يكصد حديث را. در مجامع حديثى ديگر نيز روايات آن پراكنده است و اين همه، نشانگر شهرت اين مجموعه حديثى است.

24. ابوسعيد، سعد بن مالك الخدرى:

ابوسعيد خدرى در موضوع منع تدوين حديث از شهرتى شايان توجّه برخوردار است. پيشتر آورده ايم ۴ كه تنها حديث صحيح (اگر اين ادّعا پذيرفته شود) در منع تدوين، از وى نقل شده است. بدين سان، ابوسعيد خدرى، از مانعان تدوين حديث شناخته شده است. امّا آقاى دكتر محمد مصطفى اعظمى بر اين باور است كه او حديث را مى نوشته است و يا دست كم براى خود ثبت و ضبط مى كرده است. ۵ ما در مقاله پيشين استظهار كرده بوديم كه سخن ابوسعيد احتمالا به نگاشتن حديث همراه قرآن مربوط است و نه نگاشتن آن به گونه مستقل. ۶

25. سهل بن سعد، السّاعدى الأنصارى:

سهل نيز از كاتبان و ناشران حديث است. كسانى از او حديث فرا گرفته و نشر داده اند

1.التاريخ الكبير: ۱/۲۶؛ طبقات إبن سعد: ۶/۴۲۷

2.تهذيب التهذيب: ۱/۵۴۴؛ طبقات إبن سعد: ۷/۱۵۷

3.سنن بيهقى: ۹/۵۹۹

4.ر.ك به فصلنامه علوم حديث: ۲/۳۶؛ در آنجا نشان داده ايم كه صدور آن از رسول اللّه(ص) ثابت نيست. افزون بر آن، در معناى حديث، احتمال ديگرى مى رود كه مآلا آن را از موضوع خارج مى سازد.

5.معرفة النسخ والصّحف الحديثية: ۱۶۱؛ دراسات فى الحديث النّبوى: ۱/۱۱۱

6.دراسات في الحديث النّبوى: ۱/۹۵؛ فصلنامه علوم حديث: ۲/۳۷

صفحه از 40