تدوين حديث(3): صحابه و كتابت حديث - صفحه 31

اين ويژگى او ياد كرده اند و تصريح كرده اند كه او حديث را مى نوشته است. ۱ رواياتى نشانگر آن است كه او به محضر رسول اللّه(ص) مى شتافته و احاديثى را كه املا مى شده است، مى نگاشته است. ۲ عبداللّه بن عمرو بن عاص به زبان سريانى آشنايى داشت. ۳ آورده اند كه او به برخى نگاشته هاى «اهل كتاب» نيز دسترسى داشته است ۴ ؛ از اين روى، او را از جمله كسانى برشمرده اند كه در نشر اسرائيليّات در فرهنگ اسلامى، نقش داشته اند. ۵
برخى بر اين باورند كه عبداللّه بن عمرو بن عاص، مجموعه اى در مغازى رسول اللّه(ص) و سيره آن بزرگوار نيز نگاشته بود، و اين نكته را از آن روى كه وى احاديث بسيارى از پيامبر(ص) نگاشته است، بعيد ندانسته اند. ۶
عبداللّه بن عمرو، حديث را بر كسان بسيارى املا مى كرده است. از اين روى، كسان بسيارى از وى حديث را به كتابت نقل كرده اند. از جمله، شعيب بن محمد بن عبداللّه بن عمرو، عبدالرحمن بن سلمة الجمحى، عبداللّه بن رباح الأنصارى، شفى بن ماتع و… ۷
از جمله نگاشته هايى كه به عبداللّه بن عمرو بن عاص نسبت داده شده است، مجموعه اى است با عنوان «الصّحيفة الصّادقة» كه آن را مشهورترين «صحيفه» نگاشته شده در عصر نبوى به خامه صحابه دانسته اند. ۸ عبداللّه خود از اين صحيفه بارها ياد مى كرده و به آن مى باليده است و تصريح مى كرده است كه آن را از املاى رسول اللّه(ص)

1.المحدث الفاصل: ۳۶۸؛ تقييد العلم: ۸۲

2.مسند أحمد بن حنبل: ۲/۴۰۳؛ سير أعلام النّبلاء: ۳/۸۹

3.طبقات أبن سعد: ۴/۲۶۶

4.مسند احمد بن حنبل: ۲/۴۰۰؛ تذكرةالحفاظ: ۱/۴۲

5.الإسرائيليّات وأثرها فى كتب التّفسير: ۱۴۳

6.دراسات فى الحديث النبوى: ۱/۱۲۴؛ آقاى محمد مصطفى اعظمى، نشان داده است كه بخشهايى از سيره رسول اللّه(ص) را عبداللّه بن عمرو بن عاص نقل كرده است و اين را مؤيّدى گرفته بر آنچه گفته اند.

7.دراسات فى الحديث النّبوى: ۱/۱۲۴و۱۲۵؛ صحائف الصّحابة: ۷۲

8.التّشريع والفقه فى الإسلام ـ تاريخا ومنهجا: ۷۵

صفحه از 40