رقم زد، عمر بن خطّاب، در استوارساختن اين شيوه، بسى كوشيد و به هنگام خلافت، دامنه اين سياست را بگستراند. با اين همه، نصوص تاريخى نشان مى دهد كه او نيز به روزگار حيات رسول اللّه(ص) و حتّى پس از آن، حديث را مى نوشته است. چنين است كه پژوهشيان اهل سنّت، و به واقع توجيه گران سياست خلفا، بسى كوشيده اند تا براى موضع واپسين خليفه، محملى و توجيهى بجويند و آن را موجّه جلوه دهند. ^۱
عمر، احاديث مرتبط با صدقات را جمع و تدوين كرده بود، كه بارها پسينيان بدان استناد كرده اند. اين نسخه را نافع به عبداللّه بن عمر عرضه كرده بوده است ^۲ . بر اساس نقلهايى ديگر، احاديثى ديگر از رسول اللّه(ص) نيز نوشته بوده است. ^۳
به هنگام خلافت نيز عمر، ابتدا قصد داشت حديث را بنويسد و بنويساند و براى اين، با اصحاب رسول اللّه(ص) به رايزنى پرداخت؛ امّا پس از يك ماه ـ بر اساس برخى از نقلها ـ تصميم گرفت از نشر آن جلوگيرى كند ^۴ و بيانيّه اى به آباديها فرستاد كه آنان كه حديث را نوشته اند، تباه سازند ^۵ ؛ و بر اساس برخى نقلهاى ديگر، آنچه را مردم نوشته بودند، چون آوردند و به وى ارائه كردند، سوزاند. ^۶
اين همه، نشان مى دهد كه تدوين حديث، معمول بوده است و عمر نيز از جمله كسانى بوده است كه حديث را مى نگاشته است. و در اين جهت ـ چنانكه پيشتر آورديم ـ،