و گزارشهاى پراكنده اى ديگر مى توان استفاده كرد كه در محضر آن بانوى بزرگوار، نگاشته هاى ديگر مشتمل بر رهنمودها و كلمات گهربار رسول اللّه(ص) بوده است. ۱ در بخش ديگرى، در اين باره،بشرح تر سخن خواهيم گفت.
43. فاطمة بنت قيس:
وى از بانوان هوشمندى است كه او را به كمال و خرد ستوده اند. دانشورى او در حديث، مشهور است. وى افزون بر حلقات درس و نقل حديث، حديث را املا مى كرد و شاگردانش مى نگاشتند. ابوسلامة بن عبداللّه بن عبدالرّحمن، مجموعه اى از احاديث را به املاى وى تدوين كرده است. ۲
44. محمد بن مسلمة الأنصارى:
او از صحابيان پيامبر(ص) و از انصار است؛ در تمام نبردهاى پيامبر(ص) بجز تبوك، شركت كرد و در مدينه درگذشت. او از كسانى است كه در جنگهاى روزگار خلافت على(ع) سكوت كرده و در جرگه «قاعدين» قرار گرفته است. ۳ آورده اند كه در غلاف شمشير او، صحيفه اى مشتمل بر احاديثى از پيامبر اكرم(ص) بود. ۴
45. معاذ بن جبل:
معاذ، از صحابيان رسول اللّه(ص) و از خزرجيان است. او از جمله هفتاد نفرى است كه قبل از هجرت، در مكّه با رسول اللّه(ص) پيمان بستند. او در نبردها همراه پيامبر(ص)
1.الكافى: ۲/۶۶۷؛ مسند أحمد بن حنبل: ۶/۴۰۳؛ تاريخ الإسلام، ذهبى: ۳/۲۸۴؛ المعجم الكبير: ۲۴/۲۷۰؛ دلائل التّوثيق المبكّر للسّنة: ۵۱۸
2.صحيح مسلم: ۲/۱۱۱۴؛ مسند أحمد حنبل: ۷/۵۶۳؛ طبقات إبن سعد: ۸/…
3.أسد الغابة: …/…؛ التّاريخ الكبير: ۱/۲۳۹
4.المحدّث الفاصل، رامهرمزى؛ به نقل از دراسات فى الحديث النّبوى: ۱/۱۴۰