اجتهاد در فهم نصوص - صفحه 5

آنكه بر اختصاص دليلى اقامه شود.
شيخ بهايى در روايات وضو و مستحبّات آن، گفته است:
بر حسب ظاهر، واژه «رجل» در اين احاديث، به معناى شخص است و اين حكم، شامل زنان نيز مى شود؛ زيرا خصوصيّتى براى مردان نيست. ۱
همو در جاى ديگر گفته است:
واژه «قوم» به مردان اختصاص ندارد. ۲
صاحب حدائق معتقد است:
روشن است كه بيشتر احكام، در عبادات و معاملات و غيره، مختصّ مردان است و پرسشها نيز به مردان اختصاص دارد؛ ولى بدون خلاف، زنان نيز داخل در اين احكام هستند، مگر خصوصيّت براى مردان ثابت شود. اين امر، براى كسى كه در تمام روايات مربوط به احكام تدبّر كند، روشن مى شود و دليلش آن است كه آنچه در اخبار و احاديث آمده، بر سبيل تمثيل است و حكم به افراد ديگر، با تنقيح مناط قطعى، سرايت مى كند. ۳
درمقابل، محقّق اردبيلى بر اين باور است كه واژه «قوم»، شامل زنان نيست ۴ و صاحب مدارك گفته است:
مشهور عقيده دارند كه براى تطهير آب چاه، نزح زنان و كودكان و افراد خنثى كافى نيست؛ زيرا واژه «قوم» (كه در احاديث آمده)، به مردان اختصاص دارد. البته برخى از اصحاب، چون علامه در كتاب منتهى، نزح زنان و كودكان را كافى دانسته اند. اين رأى، حسن و پسنديده است، به شرط آنكه در نزح زنان، قصورى نسبت به مردان نباشد. ۵

1.حبل المتين، ص۲۷

2.همان، ص۱۲۶

3.الحدائق النّاضرة، ج۵، ص۴۴۲

4.مجمع الفائدة والبرهان، ج۱۱، ص۲۷۰

5.مدارك الأحكام، ج۱، ص۶۸

صفحه از 8