تبيان اللغة در لغت قرآن و صحيفه - صفحه 105

آن است كه اين اسمى است غير صفت به خلاف ساير اسماى ايشان [كه] صفات اند.
اما نبودن او صفت زيرا واقع نشود او صفت از جهت شى ء فيقول: شَيء إِلهٌ ، به خلاف غير او گفته شود : شَيء قَادِرٌ يا خَالِقٌ . و ديگر آن است كه اين اسم شريف مختص است به معبود حق و بر غير او اطلاق نشود ، نه حقيقتا نه مجازا ، قال تعالى: «هَلْ تَعْلَمُ لَهُو سَمِيًّا»۱ آيا دانستى تو كسى را كه اسم ببرند به خدا . بعضى گفته اند در تفسير او : أي مثلاً وشبيها . و [ عدم ] مشابهت آن است [كه ]اين اسم دال است بر ذات موصوف به جميع صفات و كمالات و باقى اسماء دلالت ندارد آحاد او مگر بر معانى مثل قادر بر قدرت ، عالم بر علم و هكذا . چهارم تمام اسماء ختم مى شود به اين اسم اما اين اسم ختم نشود به هيچ يك از ايشان ، مثلا گفته نشود اللّه اسمى است از اسماى شكور يا صبور يا رحيم ، لكن گفته شود صبور اسمى است از اسماى خدا و رحيم اسمى است از اسماء اللّه ، چنين ذكر نمود كفعمى.
إيلاء: قسم خوردن يا قسم بر ترك وطى . ألا يألو آلٍ أي غزا يغزو كوتاهى نمودن و ترك جهد نمودن ، و منه : «لاَ يَأْلُونَكُمْ»۲ أي لا يقصرونكم ، و منه قولهم : و لم آلُ في اختصار لفظه أي لم أقصره.
أَمْت: نه بلندى و نه پستى و منه: «وَ لاَ أَمْتًا»۳ .
أمَل: گمان مر نفع بردن در آينده يا دفع ضرر ، چنين است رجاء و طمع ؛ چنين ذكر نمود صاحب حدود . در كتاب منح القضاء فرق ما بين أمل و رجا آن است [كه] رجا توقع حصول است در مستقبل با خوف عدم وقوع او ، أمل طلب حصول چيزى است كه غالب الوقوع است در ظنّ ظانّ ؛ زيرا ظنّ تعلق به او است اگر چه مقارب او نيست خوف عدم الوقع ۴ .
أمم : أمّه و أمّم و تأمّمه و ائتمه : قصد نمودن ، از اين قبيل است قوله تعالى:

1.سوره مريم، آيه ۶۵.

2.سوره آل عمران، آيه ۱۱۸.

3.سوره طه، آيه ۱۰۷.

4.أدعوك دعاء من... تدانى في الدنيا أمله (الصحيفة السجادية: مقدمه) .

صفحه از 196