تبيان اللغة در لغت قرآن و صحيفه - صفحه 109

مى گيرد به مغفرت او ؛ زيرا او غفور است ؛ چنين گفته است هروى . ۱ فرق ما بين او و آل گذشت . طبرسى و ابن دريد گفته اند : آل اهل بيت عليهم السلام . بعضى از عامه را اعتقاد آن است كه آل محمد تمام امت است . شافعى گويد: «آل» بنو هاشم و بنو عبدالمطلب است . اقوى آن است [كه ]آل محمد مختص است به معصومين از اهل بيت او ؛ زيرا اجماع است بر اين كه ايشان آل هستند ، در غير، اجماع نيست و واجب است صلوات بر ايشان در نماز دادن نه به غير ايشان كه معصوم نيستند و حضرت صادق عليهم السلام از جهت خود اين دعوى نمود در قول تعالى: «وَأْتُواْ الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوَ بِهَا»۲ فرمود : آل محمد ابواب خدا هستند ۳ ، أنا مدينة العلم و علي بابها.
أيك: درخت پيچيده ۴ ، و منه: «أَصْحَـبُ الْأَيْكَةِ»۵ .
أيِّم: زن بى شوهر و مرد بى زن ، أيامى جمع او. ۶

باب ما أوّله الباء

بئس: البائس اَسوَء حال است از فقير و مسكين . بَئِسَ الرَّجلُ ۷ وقتى كه حاجت او شديد شود . بأساء و بُؤس : او فقر است و بدى حال ، قوله تعالى: «بِعَذَابٍ بَـئيسِ»۸ أي: شديد ۹ .
بتّ و بتل : به معنى انقطاع . و لا تبتَّ بسبي أيّ لا تقطع ، از اين جاست كه راهب را مى نامند متبتّل ، و از لغات نقل شده است تَبَتّلته وبتّله ۱۰ أي قطعه ؛ چنين فرمود سيد

1.الغريبين ، ج۱ ، ص۱۱۸.

2.سوره بقره، آيه ۱۸۹.

3.تفسير العياشي ، ج۱ ، ص۸۶ ؛ وسائل الشيعة ، ج۳ ، باب ۳ ؛ بحارالأنوار ، ج۱ ، ص۹۷.

4.صحاح اللغة ، ج۴ ، ص۱۵۷۳ ؛ مفردات ألفاظ القرآن ، ص۹۸.

5.سوره حجر، آيه ۷۸.

6.در نسخه : «أيّمة» ، كه ناصواب است و مذكر و مؤنث آن «أيّم» است .

7.صحاح اللغة ، ج۳ ، ص۹۰۷.

8.سوره اعراف، آيه ۱۶۵.

9.سؤال البائس المعيل (الصحيفة السجادية: دعاى دوازدهم) .

10.در نسخه : تبكته .

صفحه از 196