تبيان اللغة در لغت قرآن و صحيفه - صفحه 120

از اين قبيل است در حديث : الإمام جُنَّة ۱ زيرا او نفى كند مأموم خود را از زلل و سهو چنانچه سپر باقى دارد صاحب خود را . جوهرى گويد: جنين ، بچه در شكم را گويند . ۲ جُنّ : سپر . جَنَّة : بستان . جَنَان ـ به فتح ـ قلب را گويند . اِجتِنَان : استتار ۳ .
جؤار: جُؤار مثل خُوار . حكايت نمود اخفش : عجلاً جسدا له جؤار . ۴ جار الثور يعنى فرياد و صيحه نموده است ، جار الرجل يعنى تضرع نموده است . الجؤار : بلند نمودن صوت . قوله تعالى: «تَجْـئرُونَ»۵ يعنى بلند مى نمودند صوت هاى خود را به دعا ؛ چنين ذكر نمود عزيزى . ۶ و في الحديث: كأنّي أنظر إلى موسى عليه السلام و له جؤار إلى ربه عز و جلبالتلبية ۷ يعنى صوت خود بلند مى نمود.
جاه: قرب و منزلت ، اسباب وصول به غير. ۸
جهد: ـ به ضمّ جيم و فتح آن ـ به معنى طاقت و مشقّت و مبالغت در امر . قوله: جَهِدَ عيشهم أي كدّ وَاشتَدَّ . ۹ جهاد از جهد است يعنى مشقّت زياد . جِهاد به ـ كسر جيم ـ مصدر جاهد يجاهد جهادا ، و به فتح جيم : أرضٌ صلبةٌ . قوله تعالى: «جَهْدَ أَيْمَـنِهِمْ»۱۰ يعنى مبالغت نمودن در يمين و زحمت كشيدن در آن ۱۱ . جَهد البلاء : او حالتى است كه انسان با او امتحان شود تا اين كه آرزوى موت نمايد ، بعضى گفته اند : او كثرت عيال و قلت مال است ۱۲ .

1.مسند أحمد ، ج۲ ، ص۴۶۷.

2.صحاح اللغة ، ج۵ ، ص۳۰۹۴.

3.و أعذني... من شرِّ كلِّ من نصب لرسولك و لأهل بيته حرباً من الجن و الإنس (الصحيفة السجادية: دعاى بيست و سوم) .

4.لسان العرب ، ج۴ ، ص۱۱۲ ، ولى قرائت مشهور : «عِجْلاً جَسَدا لَهُ خُوَارٌ» است. سوره اعراف، آيه ۱۴۸ .

5.سوره نحل، آيه ۵۳.

6.اين معنا در لسان العرب (ج ۴ ، ص۱۱۲) آمده است ولى ذكر نشده قول چه كسى است.

7.در مصادر مختلف اين روايت با اختلاف از متن فوق آمده است. رك : جزء أشيب، ص۲۸؛ صحيح مسلم ج۱، ص۱۰۵؛ سنن ابن ماجة، ج۲، ص۹۶۵؛ السنن الكبرى، ج۵، ص۴۲.

8.وَ ميكائيلُ ذُو الجاهِ عِندَكَ (الصحيفة السجادية: دعاى سوم).

9.در صحاح اللغة (ج ۲ ، ص۴۶۱) آمده است: نَكِدَ و اشتدَّ.

10.سوره أنعام، آيه ۱۰۹.

11.لسان العرب ، ج۳ ، ص۱۳۴.

12.همان: و يقال : جهد البلاء : كثرة العيال و قلّة الشيء .

صفحه از 196