كتاب اجوبه 1 . 2
حسيب: كفايت كننده و حساب كننده ، و قوله: و «كَفَى بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ [عَلَيْكَ ]حَسِيبًا» 3 أي محاسبا . عزيزى گويد: در حسيبا چهار قول است : كافيا و عالما و مقدورا و محاسبا 4 .
حسد: فرق نموده اند علما مابين حسد و غبطه : غبطه آن است كه ميل داشته باشى اين كه بوده باشد از جهت تو مثل آن چيزى كه از جهت غير است و اين كه آن چيز كه از جهت غير است از جهت او برقرار و دوام بوده باشد . حسد آن است كه ميل دارى آن چيزى كه از جهت غير است از جهت تو باشد و از او زايل شود آنچه كه در اوست . در روايت است : آيا غبطه ضرر دارد؟ فرمودند: نه إلاّ كما يضرّ العضاه 5 الخَبْط 6 ، مراد آن است [كه] ضرر غبطه مثل ضرر حسد نيست ، مضره غبطه از جهت صاحب او قدر مضره حبط ورق است بالاى درخت ، ورق همانكه ساقط شود عوضى دارد ؛ چنين ذكر نمود كفعمى. 7
حسر: و حسير : مشقّت و كلّ شدن 8 ، «لاَ يَسْتَحْسِرُونَ» 9 يعنى مشقّت و كلّ نبود بر ايشان عبادت نمودن ، مأخوذ است از حَسِرٌ و هو الكالّ . بعضى گفته اند : [ يعنى ]منقطع از عبادت نشده اند . بعير محسور: آن بعير را گويند كه قوّت او رفته باشد . 10 بصر الحسير: الكليل . 11 حسْرت : اندوه و حزن و منه: «يَـحَسْرَةً
1.بحار الأنوار ، ج۸۳ ، ص۹۲.
2.بك أستجير... من غير الزمان و تواتر الأحزان (الصحيفة السجادية: مقدمه) .
3.سوره اسراء، آيه ۱۴.
4.و كفى بك جاريا، و كفى بك حسيبا (الصحيفة السجادية: دعاى پنجاهم) .
5.در نسخه به اشتباه : «الغضباء» آمده است .
6.الفائق في غريب الحديث ، ج۲ ، ص۴۱۷.
7.و أعوذ باللّه تعالى من كيد الحاسدين (الصحيفة السجادية: مقدمه) .
8.سختى و مصيبت. رك: فرهنگ فارسى معين ، ج۳ ، ص۳۰۱۳.
9.سوره انبياء، آيه ۱۹.
10.در تاج العروس (ج ۳ ، ص۱۴۰) آمده است: الحسير البعير المُعيي الذي كلَّ من كثرة السير.
11.لسان العرب ، ج۴ ، ص۱۸۸.