تبيان اللغة در لغت قرآن و صحيفه - صفحه 146

سبحانك اللهم و بحمدك : تنزيه مى نمايم تو را به جميع آلاء تو . سبحان اللّه و سبّح اللّه : نزّهه . سُبُّوح : المنزَّه من كل سوء . سبَّح به معنى نماز خوانده است نيز آمده است ، از اين قبيل است قوله تعالى: «فَلَوْلاَ أَنَّهُ كَانَ مِنَ الْمُسَبِّحِينَ»۱ أي المصلِّين . «سَبِّحْ بِالْعَشِىِّ وَالاْءِبْكَـرِ»۲ أي وصلِّ . فرغ فلان من سبحته أي من صلاته . ناميده شده است نماز تسبيح زيرا تسبيح تعظيم خداست و تنزيه اوست از هر بدى . جَلَدَ عُمَرُ رَجُلَين سبَّحا بعد العصر ۳ يعنى آن دو نفر نماز را جاى آورده بودند . سبحة : خرزه را گويند كه با او تسبيح نمايند . سبحة : امرى كه انسان به او تطوُّع نمايد از ذكر و نماز . سبحان ربنا ـ به ضم سين و باء ـ أي جلالت ۴ .
سبر: ـ به باء مفرده ـ به معنى تقدير و اندازه نمودن . سَبَرَ الجَرحَ بِالمِسبَار يعنى تقدير نمود جرح را به مسبار . ۵ مسبار و سبار : چيزى است كه جرح را با او اندازه كنند. در دعاى صحيفه بعد از نماز شب ۶ در نسخه ابن ادريس «سبرتها» است بدل سترتها.
ستر: حاجب . سِتارَة : هر چيزى كه به او ستر شود.
سجر: سَجَرَ البحرُ يعنى مملو و پر شده است . بَحْرُ الْمَسْجُور ۷ أي المملوّ . سَجَرَ التنُّورَ يعنى گرم نمود تنور را ۸ .
سحاب: ابر . روايت شده است از پيغمبر كه فرمود كه : خداى ايجاد نمود سحاب را پس تكلم نمود متكلم تكلم خوبى و خنديد خنديدن خوبى منطق او رعد است و ضحك او برق . ۹
از ابن عباس مروى است : ۱۰ رعد اسم ملكى است كه

1.سوره صافات، آيه ۱۴۳.

2.سوره آل عمران، آيه ۴۱.

3.روي أن عمر جلد رجلين سبَّحا بعد العصر. رك: صحاح اللغة ، ج۱ ، ص۳۷۲ ؛ الفائق في غريب الحديث ، ج۲ ، ص۱۱۶ ؛ لسان العرب ، ج۲ ، ص۴۷۳.

4.سبحانك اللهم و تعاليت (الصحيفة السجادية: مقدمه) .

5.ترتيب كتاب العين ، ج۲ ، ص۷۸۳.

6.الصحيفة السجادية: دعاى سى و دوم .

7.سوره طور، آيه ۶ : «وَ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ» .

8.القاموس المحيط ، ج۲ ، ص۴۵.

9.مسند أحمد ، ج۵ ، ص۴۳۵ ؛ مجمع الزوائد ، ج۲ ، ص۲۱۶ ؛ بحار الأنوار ، ج۵۶ ، ص۳۵۷.

10.الدر المنثور ، ج۴ ، ص۵۰.

صفحه از 196