زندگي نامه خود نوشت ملا علي آراني - صفحه 509

[ در سبب تأليف كتاب عوائد الأيام]

وبعد : چنين گويد مترصّد فيوضات ربانى « محمد علي بن محمد حسن الشهير بعلي الآراني الكاشاني » ـ بلّغه اللّه أقصى مناه وجعل آخرته خيراً من دنياه ـ كه اين حقير سراپا تقصير و فقير به چنگال هواى نفس اسير ، چون در سنه 1215 در هزار و دويست و پانزده هجرى از كربلاى معلاّ برگرديدم وخود را از تحصيل و استفاده مستغنى ديدم ، بناى تعليم و افاده گذاردم ، و زمان فرصت خود را به شرحى كه در مقدمه ، سمت گزارش خواهد يافت ، تقسيم نمودم . جلّ اوقات را ـ بعد از عبادت مجيب الدعوات ـ صرف مباحثه و تصنيف كتب اصوليه مى كردم و بعض اوقات خود را صرف نوشتن جواب مسائل وارده مى نمودم و در اوقات فرصت و بيكارى به نوشتن بعض حكايات سلف و تواريخ و سير ملوك ماتقدم مشغول مى بودم و در بعض اوقات به نوشتن مسائل متفرقه از نحو و اصول و تفسير و غير اينها اشتغال مى داشتم .
تا آن كه در سنه 1227 ـ هزار و دويست و بيست و هفت ـ هجرى ديدم كه جواب مسائل فقهيه بسيار شده بود ، به حدى كه قابل اين بود كه آنها را در مجلدى ترتيب دهم ، پس به شرحى كه در طى مقدمه ذكر مى شود آنها را مرتب گردانيدم بر ترتيب كتب فقهيه و آن را به « مخزن الأسرار » موسوم ساختم ، و آن كتاب تقريباً بيست هزار بيت مى شود و فوائد فقهيه بسيار در آن مندرج است .
پس در خلال اين احوال غبار كدورت و اِدبار بر صفحه صحيفه اهل حال خصوصاً اين مبتلاى هزار گونه وزر و وبال پاشيد ، و ناخن مصائب زمان و نوائب دوران، چهره احوال اهل علم و فضل را خراشيد ، به حدى كه قلمِ دو زبان را تاب آن نه كه از عهده نگارش شرح تذكره مجملى از مفصل و گزارش مختصرى از مطول آن برآيد .
بالضروره آن دو قسم ديگر كه عبارت از مسائل متفرقه و حكايات ازمنه ماضيه باشد، در زاويه نسيان و خمول افكنده، عناكب فراموشى و ذهول بر آنها تنيد ، عروسان معانى كه در كسوت الفاظ خود را آراسته، به اميد ديدار خواستگار قابل هر لحظه در جلوه بودند ، در پسِ پرده حرمان و مستورى مختفى گشتند ، و اَبكار افكار

صفحه از 540