مى بايد نتايج پژوهش ها درباره آن، اعلام و ترويج شود و بر آن، پافشارى گردد و در غير اين صورت، نيازى به چنين پافشارى اى نيست. در مَثَل، اگر قبر حضرت زينب عليهاالسلام در مصر باشد و زائران، مرقد شام را هم زيارت كنند، هيچ امر ناصوابى اتفاق نيفتاده است؛ بلكه زيارت و خواندن نماز و انجام دادن شعائر دينى، فى حدّ نفسه مطلوب است. بنا بر اين، اصرار و پافشارى بر نفى و اثبات، جايى ندارد؛ ولى آن جا كه باور عمومى به نشان دادن چهره زشت از دين مى انجامد مانند پاره اى خرافات در عزادارى ها و يا با حقوق اجتماعى و عمومى ناسازگار است و يا... و پژوهش هاى علمى اين باور را رد مى كند، ترويج و اشاعه آن دستاورد پژوهشى، مطلوب و گاه لازم است. البته بايد در كنار اين ترويج و اشاعه، مطلبى كلى تر نيز اشاعه گردد و در فرهنگ عمومى جايى براى خود، پيدا كند و آن، اين كه اين اختلاف نظرها و يا تبدّل رأى ها، امرى طبيعى و انسانى است و به قداست دين و معصوميت پيشوايان دينى خدشه اى وارد نمى سازد و بلكه اختلاف نظرى است ميان عالمان كه كسى دعوى عصمت آنان را ندارد، گرچه رأى آنان در مواردى لازم الاتّباع است.
وآخر دعوانا ان الحمد للّه رب العالمين
مهدى مهريزى

فهرست