گفتگو با آية الله ابو طالب تجليل تبريزي - صفحه 205

علوم حديث: توضيح بيشترى بفرماييد كه آيا اكتفا به همين كتب حديثى مشهور و معروف، كافى است؟

استاد تجليل: مرحوم آية الله بروجردى، اين طور مىفرمودند كه «وسائل الشيعة» تقريباً از همه كتابهاى معتبر، نقل حديث كرده و كتابهاى معتبر، تقريباً همانهايى است كه منابع وسائل است.

علوم حديث: واحتمال ندارد كه حديث معتبرى، جاى ديگرى باشد؟

استاد تجليل: هست احاديث ديگر؛ ولى عمده اين است كه كدام كتاب معتبر است.

علوم حديث:  وسائل الشيعه، روايات فقهى را جمع كرده است. مثلاً از كافى، تنها فروع آن را آورده. عرضم اين بود كه ممكن است در اصول يا روضه كافى، روايتى باشد كه به ظاهر و از نظر مرحوم شيخ حرّ عاملى، فقهى نبوده، ولى امروز اگر فقيهى به آن مراجعه كند، به يك مسئله فقهى مربوط باشد.

استاد تجليل: احتمالش هست. خود فقيه بايد بر احاديث، احاطه داشته باشد. نبايد به همين كتب مشهور اكتفا بكند. حتّى نه فقط در احاديث ، بلكه در استدلالات هم به كتابهاى متأخّران اكتفا نكند. چه بسا در كتابهاى متقدّم، چيزى پيدا شود كه از قلم اينها افتاده است.

علوم حديث: در كار ترجمه كتب حديثى، چه موارد لغزشى سراغ داريد كه احتمال اشتباه و انحراف در آنها وجود دارد؟

استاد تجليل: من فكر مىكنم كه حديث را متخصّص فن بايد ترجمه كند، نه افراد

صفحه از 208