نقدي بر انتساب لقب و کنيه‌اي ناسازوار به امام عصر عليه السلام - صفحه 71

و نیز روایت ذیل که ظاهراً منشا اصلی بروز اشتباه فوق نیز گردیده است. کشی در شرح حال أحمد بن إسحاق و أیوب بن نوح می‌نویسد:
مُحَمَّدُ بْنُ مَسْعُودٍ، قَالَ حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ، قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسی، عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ الرَّازِیِّ، قَالَ‏: كُنْتُ أَنَا وَ أَحْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اللهِ الْبَرْقِیُّ بِالْعَسْكَرِ، فَوَرَدَ عَلَیْنَا رَسُولٌ مِنَ الرَّجُلِ،‏ فَقَالَ لَنَا: الْغَائِبُ الْعَلِیلُ ثِقَةٌ، وَ أَیُّوبُ بْنُ نُوحٍ وَ إِبْرَاهِیمُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْهَمْدَانِیُّ وَ أَحْمَدُ بْنُ حَمْزَة وَ أَحْمَدُ بْنُ إِسْحَاقَ ثِقَاتٌ جَمِیعاً.۱.
این خبر مشتمل بر خصوصیاتی است که با توجه به آنها احتمال تأثیر آن در بروز اشکال فوق قوت می‌یابد.
4. این جریان در منطقه عسکر اتفاق افتاده است؛ منطقه‌ای که محل حضور امام هادی، امام حسن عسکری و امام زمان علیهم السلام بوده است.
5. برخی مراد از «الرجل» در این گزارش را امام عصر علیه السلام دانسته‌اند.۲
6. لقب «الغائب» از القاب اختصاصی امام زمان علیه السلام است.
7. این خبر تنها روایتی است که در آن لقب «العلیل» در کنار لقب «الغائب» و بعد از آن قرار گرفته است. در تعبیر مجلسی اول نیز عیناً همین ترتیب برای القاب منسوب به امام عصر مشاهده می‌شود.
با توجه به موارد فوق، این احتمال قوت می‌یابد که مجلسی دوم و یا هر شخص دیگری که دچار این اشتباه شده با مشاهده عبارت «فقال لنا الغائب العلیل...» _ که در متون کهن بدون علایم ویرایشی نوشته می‌شد _ غایب را فاعل برای فعل قال و علیل را وصف کلمه غایب تصور کرده و از آنجا که غایب در روایات عالمان شیعه به امام عصر علیه السلام اختصاص دارد، گمان شده علیل نیز یکی از القاب آن حضرت است.
حال آن که با تأمل در متن کشی روشن می‌شود که عبارت «الغائب العلیل» بخشی از مقول قول و «ثقة» خبر آن است و ارتباطی به امام عصر علیه السلام ندارد.

1.. رجال‏الکشی، ص۵۵۷، روایت۱۰۵۳. ترجمه: در این روایت، أبی محمد رازی می‌‌گوید: من و احمد بن أبی عبدالله البرقی در عسکر بودیم که فرستاده‌‌ای از جانب آن مرد (الرجل) آمد و گفت: شخص غایب علیل(بیمار) و همچنین أیوب بن نوح، و ابراهیم بن محمد الهمدانی، و أحمد بن حمزة، و أحمد بن اسحاق همگی ثقه‌‌اند

2.. مانند این عبارت: «... بالعسکر (أی: سامراء) فورد علینا رسول من الرجل (وقد یستظهر کونه کنایة عن الإمام المهدی علیه السلام...»(کلمة الإمام المهدی علیه السلام، ص۱۱۸).

صفحه از 82