برای اثبات ادعای نخست به این نکات باید توجه کرد:
1. تردید نقل شده در عبارت «یَا صَالِحُ أَوْ یَا أَبَا صَالِحٍ»، همان گونه که محدث نوری نیز متذکر شده است،۱ ظاهراً ناشی از فراموشی و تردید راوی است که سخن امام را به دقت به خاطر نسپرده است.
2. قراین ذیل، صحت نقل «صالح» _ و نه «أبا صالح» _ را در روایت امام صادق تقویت می‌کند:
الف) شیخ صدوق پس از نقل این روایت می‌نویسد:
وَ رُوِیَ أَنَّ الْبَرَّ مُوَكَّلٌ بِهِ صَالِحٌ، وَ الْبَحْرَ مُوَكَّلٌ بِهِ حَمْزَةُ؛۲.
روایت شده است كه بخش خشکی زمین به «صالح» سپرده شده است و بخش دریایی آن در حمایت «حمزه» قرار گرفته است.
ب) در روایت دیگری در همین موضوع که حَرّانی (ق4) و شیخ صدوق (م381ق)از امیر المؤمنین گزارش کرده‌اند، فقط تعبیر «صالح» آمده است. نقل شیخ صدوق در کتاب الخصال چنین است:
فی حَدِیثِ الْأَرْبَعِمِائَةِ قَالَ: وَ مَنْ ضَلَّ مِنْكُمْ فِی سَفَرٍ أَوْ خَافَ عَلی نَفْسِهِ فَلْیُنَادِ یَا صَالِحُ أَغِثْنِی فَإِنَّ فِی إِخْوَانِكُمْ مِنَ الْجِنِّ جِنِّیّاً یُسَمی صَالِحاً_ یَسِیحُ فِی الْبِلَادِ لِمَكَانِكُمْ مُحْتَسِباً نَفْسَهُ لَكُمْ فَإِذَا سَمِعَ الصَّوْتَ أَجَابَ وَ أَرْشَدَ الضَّالَّ مِنْكُمْ وَ حَبَسَ دَابَّتَهُ.۳.
بنا بر این، تعبیر امام علی در حدیث اربعمائه شاهدی است بر این که متن صحیح در روایت امام صادق «یَا صَالِح» است.
اما ادعای دوم، تعبیر «فَإِنَّ فِی إِخْوَانِكُمْ مِنَ الْجِنِّ جِنِّیّاً یُسَمی صَالِحاً» در این روایت تصریح دارد بر این که این فریادرس از جنیان است و استفاده امام از لفظ «اخوانکم من الجن» نشان دهنده آن است که این موجود یکی از شیعیان صالح از جن است که مأمور کمک به گمشدگان و در راه ماندگان است.
و اما ادعای سوم، با بررسی متون مختلف هیچ شاهد و قرینه‌ای بر این که منظور
امام صادق در روایت فوق، امام عصر باشد یافت نشد؛ خصوصاً که آن امام صادق
1.. النجم الثاقب، ص۴۲۵.
2.. من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۲۹۸
3.. الخصال، ج۲، ص۶۱۸. عبارت حرانی چنین است: «مَنْ ضَلَّ مِنْکُمْ فِی سَفَرٍ أَوْ خَافَ علی نَفْسِهِ فَلْیُنَادِ یَا صَالِحُ أَغِثْنِی، فَإِنَّ فِی إِخْوَانِکُمُ الْجِنِّ مَنْ إِذَا سَمِعَ الصَّوْتَ أَجَابَ وَ أَرْشَدَ الضَّالَّ مِنْکُمْ وَ حَبَسَ عَلَیْهِ دَابَّتَهُ...» (تحف العقول، ص۱۰۸)
