دارای صلاحیت بروز می‌کنند».^۱

تنبیه کارگزاران

عملکرد امیرمؤمنان نسبت به خطاکاران، متفاوت بوده که به طور قطع، بیان‌گر نوع عملکرد شخص خاطی است. در مواردی به اجرای حدود و حکم، حتی بدون تشکیل محکمه فرمان میراند؛ گاه با تنبیه مستقیم، عزل و یا جا به جایی، شخص خاطی را مورد سرزنش قرار میداد. در جای دیگر، ضمن فرمانی، جزای خطاکاران را پاداش به درست‌کاران تعیین میفرمود و و سرانجام در برابر اشتباهاتی که به حکومت اسلامی و اهداف آن، لطمهای وارد نمیکرد و قابلیّت جبران داشت، فرمان گذشت و بخشش صادرکرده و خطاب به کارگزار خویش میفرماید:
گاهی از نیروهای تحت فرمانت، لغزش و خطا سر می‌زند، ناراحتیهایی به آنان عارض می‌شود؛ در این موارد، آنان را آن اندازه مورد عفو و گذشتت قرار بده که: تحبّ و ترضی أن یعطیک الله من عفوه و صفحه، فإنّک فوقهم و والی الامر علیک فوقک و الله فوق من ولاّک.^۲.
دستور العمل حضرت مبنی بر نظارت بر عملکرد کارکنان زیر مجموعهاش، بازخواست کارگزاران به جهت غفلت در کار، ضبط و مصادره اموال ناحقّ، مجازات و زندان کارکنان خطاکار، عزل و جا به جایی آنان در زمره تنبهات ویژه حضرت به شمار میرود.
اولین حرکت پس از حاکمیت امیرمؤمنان پاک‌سازی نیروهای عثمان سیرت و گزینش و به کارگیری نیروهای شایسته بود. اگر چه در زمان حکومت آن حضرت، نیروها به طور مستمر مورد نظارت و ارزیابی قرار گرفته و در جایگاه خویش، تشویق یا تنبیه می‌شدند؛ آن گاه که شخصی را برای زمامداری و اداره شهر و یا اجرای احکام ولایی و یا قضایی، شایسته نمی‌دانست، عزل کرده و شخص لایق را جایگزین مینمود و یا با تنزّل مقام در پستی که سزاوار عملکردش بود، به کار می‌گمارد. این امر، حکایت از مدیریت والا و کنترل دقیق و همه جانبه امیرمؤمنان دارد؛ زیرا طول و عرض جغرافیای حکومتی حضرت گسترده بوده و محدود به چند ایالت نبوده است. این امر نظام نظارتی بسیار دشواری را می‌طلبد که با توجّه به وسایل ارتباطی بسیط آن دوره، بسیار دقیق و به روز بوده و حکایتگر دستگاه