پیدایی نوآوری‌هاست.۱
هر سازمانی برای بقا و پویایی، نیازمند اندیشه‌های نو و بدیع است. عکس العمل مناسب در برابر شرایط ویژه و نیز راهبری مدبرّانه سازمان مورد مدیریّت کارکنان،۲ میزان خلاقیّت فرد را ترسیم می‌کند. دستور العمل امیرمؤمنان علیه السلام به مالک اشتر نخعی _ که در بند قبل مورد توجه و تأکید قرار گرفت _ در این بخش نیز هدایتگر بوده و خلاقیت کارگزاران در گرو واگذاری امور به آنان، اگر چه با کنترل و هدایت والی است. عکس العمل نسنجیده کمیل نخعی در مقابل حمله سپاهیان معاویه، نمونهای از عدم وجود خلاقیّت در این کارگزار باتقوای امیر مؤمنان است.۳
2. ماهیّت اخلاقی کارگزار
اخلاق و رفتار فردی، از نقاط قابل توجه در به کارگیری کارگزار در سازمان و نیز ادامه همکاری با او بوده و اهمیّتش، کمتر از قدرتمندی او نیست. به کارگیری نیروهای انسانی با قدرت مدیریّت بالا، ولی فاقد اخلاق کارگزاری، از جمله سیاستهای مزوّرانه معاویه در به کارگیری عمربن عاص است که مهم‌ترین دلیل سقوط ارزشی حکومتهای اسلامی به شمار میرود.
در حکومت اسلامی، کارگزاران ناگزیرند به همان اندازه که دارای قدرت مدیریّت بالا هستند، از اخلاق اسلامی نیز برخوردار باشند؛ زیرا هر کدام در عملکرد کارگزار، بروز و ظهور خاص خود را دارد.
محک زدن ماهیّت اخلاق سیاسی کارگزاران بر اساس شاخصه‌هایی به قرار زیر میسّر است:
الف. احساس تعهد و مسؤولیّت پذیری
احساس تعهد نسبت به مسؤولیّت واگذار شده یکی از مهم‌ترین معیارهای ارزیابی کارگزاران است، که در کلام معصوم با عنوان امانت نیز یاد شده است. اگر چه امانت در عرف اسلامی، بیشتر برای بیان سپرده‌های مالی به کار میرود، امّا در زبان دین مفهوم وسیع‌تری داشته و بسیاری از شؤون زندگی را دربر می‌گیرد که یکی از این شؤون، حکومت و
1.. مدیریت عمومی، ص۲۳۰-۲۲۹.
2.. هر کارگزار بنا بر مسئولیتش، سازمانی را تشکیل می‌‌دهد که با مدیریت و خلاقیت و احساس تعهدش، عهده‌‌دار آن است.
3.. ر. ک: نهج‌‌البلاغه، نامه۶۱.
