این میان اگر چه بعضی با رعایت امور شرعی، مورد توجه و تشویق امیرمؤمنان قرار میگرفتند، گروه دیگر با اسارت در بند دنیا و به دلیل تخلفات شرعی، از توبیخ و تنبه آن حضرت، مصون نماندند.^۱

ج. رعایت آداب و رفتار اسلامی

تخلّق به اخلاق اسلامی، برخورد صحیح با زیردستان و نیز مراجعین و مردمانی که امور خویش را با امید و اطمینان به کارگزاران اسلامی سپرده‌اند، مورد انتظار است.
به کارگیری آداب اسلامی توسط کارگزاران، علاوه بر آن که راه را بر هرگونه تملقگویی و چاپلوسی زبان بازان می‌بندد، از ایجاد تنش بین نیروها و نیز مردم جلوگیری کرده، رضایت افراد جامعه را در پی دارد.
از سوی دیگر سخنان و رفتار صحیح نیروهای مافوق، نشاط کاری را در کالبد سازمان دوانده از هرگونه ناامیدی، یأس و دلسردی جلوگیری کرده، روح همکاری و تلاش را در افراد زنده می‌کند. بنا بر این یکی از نکاتی که مورد توجه امیرمؤمنان واقع میگردید، رعایت آداب و اخلاق اسلامی توسط کارگزاران بوده است. عزل ابوالاسود دوئلی از قضاوت به دلیل بلند سخن گفتن با طرفین دعوی، ^۲ بیانگر اهمیت دادن آن حضرت به رعایت آداب اسلامی توسط کارگزاران است.

نتایج ارزیابی

نتایج کنترل و ارزیابی نیروهای حاکمیت، آن گاه ثمر بخش بوده و هویدا می‌گردد که در قبال آن، پاداش یا جزایی متناسب، طراحی و اجرا گردد. در غیر این صورت، روحیه احساس مسؤولیت را در افراد از بین برده، در بلند مدّت بی تفاوتی در عملکرد را در پی دارد. امیرمؤمنان علیه السلام این نکته را به کارگزار خود گوشزد می‌کند که:
لَا یَكُونَنَّ الْمُحْسِنُ وَ الْمُسِی‏ءُ عِنْدَكَ بِمَنْزِلَةٍ سَوَاءٍ، فَإِنَّ فِی ذَلِكَ تَزْهِیداً لِأَهْلِ الْإِحْسَانِ فِی الْإِحْسَانِ، وَ تَدْرِیباً لِأَهْلِ الْإِسَاءَةِ عَلَی الْإِسَاءَةِ، وَ أَلْزِمْ كُلًّا مِنْهُمْ مَا أَلْزَمَ نَفْسَه؛³ ‏ هرگز نباید افراد نیكوكار و بدكار در نظرت مساوی باشند؛ زیرا این كار سبب می‏شود كه افراد نیكوكار در نیكیهایشان بی رغبت شوند، و بدكاران در عمل بدشان تشویق