حتی یمیز الخبیث من الطّیب»،1 تفاسیرمختلفی آمده است:
1. منظور، منافق است. مجاهد و ابن جریج چنین تفسیری کرده‌اند که منافقین با تمسخر گفتند: محمد گمان می‌کند مؤمن و کافر را می‌شناسد. واحدی از کلبی این استهزا را به قریش نسبت داده است و از ابو العالیه نقل کرده که مؤمنین از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در خواست نشانه‌ای برای شناخت مؤمن از منافق کردند که این آیه نازل شد.2
2. منظور کافر به هجرت و جهاد است و این نظر را سبب نزولی که از سدی نقل شده، تأیید می‌کند؛ اما طبری با توجه به سیاق آیات، قول اول را پذیرفته و به سبب نزول توجهی نکرده است:
و التأویل الأول أولی بتأویل الآیة، لأنّ الآیات قبلها فی ذکر المنافقین و هذه فی سیاقها.3
واحدی با استفاده از سبب نزول آیه، «خبیث» را منافق دانسته است.4
_ شاطبی در آیه: «حافظوا علی الصّلوات و الصلاة الوسطی و قوموا لله قانتین»5 نوشته است:
در معنای قنوت وجوه مختلفی آمده است كه اگر سبب نزول آیه را بدانیم، مراد معلوم می‌شود.6
قاضی عبدالغفار با استفاده از سبب نزول، معنای قنوت را در این آیه محدود به سکوت در نماز کرده است:
قنوت معانی مختلفی دارد؛ از جمله خشوع، بی توجهی، ذكر، طاعت و سكوت، اما معنایی كه این آیه اراده كرده، سكوت است؛ چرا كه قبل از نزول آیه مسلمانان هنگام نماز، سخن می‌گفتند.7
ابن كثیر نوشته است:
احمد بن حنبل از زید بن ارقم روایت کرده است که مردم در زمان پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله
1.. سورۀ آل عمران، آیۀ۱۷۹.
2.. اسباب نزول، ص۱۳۶؛ اسباب النزول القرآنی، ص۱۵۱؛ تفسیرنمونه، ج۳، ص۱۸۰.
3.. جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۵۲۹.
4.. اسباب النزول، ص۱۳۶.
5.. سورۀ بقره، آیۀ۲۳۸.
6.. الموافقات فی اصول الشریعه، ج۳، ص۳۴۸.
7.. قضایا فی علوم القرآن، ص۶۹.
