بررسي ميزان تأثير روايات سبب نزول در تفسير - صفحه 195

هنگام نماز، اگر كاری داشتند، با هم صحبت می‌كردند تا این آیه نازل شد و فرمان سكوت داده شد.1.
واحدی در کتاب اسباب نزول چیزی ذكر نكرده است. طبرسی این معنا را به عنوان احتمالی ضعیف آورده است.2 در تفسیر العیاشی از امام صادق علیه السلام در باره این آیه نوشته شده است:
منظور، توجه انسان به نماز و مواظبت به وقت آن است تا چیزی او را از نماز باز ندارد.3.
این معنا با توجه به صدر آیه «حافظوا علی الصلوات...» تأیید می‌شود.

* بررسی برخی از آیات که روایات سبب نزول مانع فهم صحیح و دلالت آن شده یا معنای آیه را محدود کرده است:
رشید رضا می‌نویسد:
روایات اسباب نزول در برخی موارد، سبب مخفی ماندن معنای واقعی آیه یا حیرت و درماندگی در فهم آیه می‌شود؛ زیرا عطف توجه به سبب نزول گاه باعث می‌شود مفسر به خود آیه نیندیشد و تنها از دریچه سبب نزول به آیه و مفهوم آن بنگرد و در نتیجه مفهوم آیه تحت تأثیر مضمون روایت قرار گیرد و برداشت غیر واقعی برای مفسر پیدا شود.4.
_ «و أنفقوا فی ‌سبیل الله و لاتلقوا بأیدیكم إلی التهلكة و أحسنوا إنّالله یحبّ المحسنین».5
این آیه در باره انفاق در راه خداست، اما عبارت «خود را به دست خود به هلاكت نیفكنید»، نیاز به توضیح دارد؛ چه ارتباطی میان صدر و ذیل آیه با عبارت وسط آن است؟
در سبب نزول این آیه آمده است:
یزید بن ابی حبیب از حكم بن عمران نقل كرده است: «در قسطنطنیه بودیم. حاكم مصر عقبة بن عامر جهنی و حاكم شام فضاله بن‌عبید، صحابی رسول اكرم صلی الله علیه و آله، بود. از شهر مدینه لشكر عظیمی به قصد روم حركت كرد. ما نیز خود را مهیا نمودیم تا به

1.. مسند احمد بن حنبل، ج۴، ص۳۶۸؛ تفسیر ابن کثیر، ج۱، ص۲۹۰ - ۲۹۱؛ لباب النقول، ص۴۳ - ۴۴

2.. مجمع البیان، ج۱، ص۳۴۳.

3.. تفسیر العیاشی، ج۱، ص۱۲۷

4.. المنار، ج۵، ص۳۲۱ و ص۵۷

5.. سورۀ بقره، آیۀ۱۹۵.

صفحه از 214