قرطبی از بخاری نقل می‌كند که آیه در باره نفقه نازل شده است. این روایت را بخاری از حذیفه نقل می‌كند و مانند آن از حسن و قتاده و مجاهد و ضحاک نیز نقل شده است.۱ از ابی داود و او از شعبی نقل شده كه آیه در باره انصار نازل شده است كه چون از انفاق در راه خدا دریغ می‌كردند، این آیه نازل شد. عكرمه نیز گفته است: در باره انفاق در راه خدا نازل شده است.۲
وهبه زحیلی از طبرانی با سند صحیح از ابی جبیر بن ضحاک نقل کرده که چون انصار صدقه می‌دادند و بسیار اطعام می‌کردند، سالی قحطی پیش آمد. پس از آن دیگر انفاق نمیکردند؛ لذا این آیه نازل شد. همچنین از شعبی نقل می‌کند که آیه در باره انصار نازل شد که دست از انفاق در راه خدا برداشته بودند.۳ در این صورت، نزول آیه برای انفاق به شکل مطلق است.
شیخ صدوق از ثابت بن انس روایت کرده که گفت:
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: اطاعت حاکم واجب است و هر کس اطاعت حاکم را ترک کند، اطاعت خدا را ترک کرده و در نهی او وارد شده که فرمود:«لا تلقوا بایدیکم الی التهلکه...».۴.
با نگاه به تفاسیر متكی به روایات و شواهد نزول و سیاق، دو رویكرد تفسیری در باره معنای این آیه به دست می‌آید:
رویكرد اول، منظور از آیه را نهی از به هلاكت انداختن از راه تفریط و قصور در هزینه نمودن اموال برای جهاد در راه خدا دانسته است.۵
پشتوانه این رأی روایات سبب نزول آیه است كه آن را خطاب به كسانی می‌داند كه در صدد شانه خالی كردن از انفاق در راه خدا و كمک به جهاد و مبارزه بودند. بر این اساس، خداوند می‌فرماید: «در راه خدا انفاق كنید و با ترک آن خود را به هلاكت نیندازید».۶ در این صورت، معنای آیه محدود به انفاق در جهاد است.
رویكرد دوم، كه آن هم متكی به برخی روایات تفسیری است، معنای عبارت مزبور را
1..، جامع الأحکام، ج۲، ص۳۶۱.
2.. تسهیل الوصول، ص۴۳-۴۴.
3.. تفسیر المنیر، ج۲، ص۱۹۰.
4.. الامالی، ص۲۷۷، مجلس ۴۴
5.. مجمع البیان، ج۲، ص۵۱۶؛ تفسیر فخر رازی، ج۵، ص۱۳۷.
6.. درالمنثور، ج۱، ص۲۰۷.
