بررسي ميزان تأثير روايات سبب نزول در تفسير - صفحه 198

توسعه داده و آن را ناظر به افراط و زیاده‌روی در انفاق و غیر آن می‌داند.۱

علامه طباطبایی می‌نویسد:
آیه شریفه مطلق است؛ هر دو طرف افراط و تفریط را در انفاق شامل می‌شود؛ بلکه تنها مختص به انفاق نیست؛ افراط و تفریط در غیر انفاق را هم در بر می‌گیرد.۲.
بر این اساس، مراد آن است كه مسلمانان نباید به گونه‌ای رفتار كنند كه زندگی خود را به آستانه سقوط بكشانند و در واقع، خداوند پس از امر به انفاق از باب استدراک، نشان می‌دهد كه نباید انفاق شما به هلاكت نفس منجر شود؛ بلكه باید همراه با میانه روی باشد. همان گونه که معلوم شد، استناد صرف به اسباب نزول فقط باعث تضییق معنای آیه شده است.
_ «یسئلونک عن الأنفال قل الأنفال لله والرسول فاتقواالله و اصلحوا ذات بینکم...».۳
بسیاری از مفسران در باره سبب نزول این آیه ادعای اجماع کرده‌اند که مورد سؤال غنائم به دست آمده از جنگ بدر است و انفال را در معنای غنیمت جنگ بدر محدود کرده‌اند.۴ علامه طباطبایی با استفاده از سیاق و معنای لغوی نفل _ که زیادی هر چیزی است _ مورد آیه را تنها غنایم جنگی دانسته، اما نه فقط غنیمت جنگ بدر. سپس می‌افزاید:
از آن جا که مورد مخصص نیست، پس آیه نسبت به هر در آمدی که آن را انفال بگویند، محفوظ است.۵.
نیز در ادامه می‌نویسد:
آیه «قل الأنفال...» متضمن یک حکم عمومی است که به عموم خود، هم غنیمت را شامل می‌شود و هم سایر اموال زیادی در جامعه را؛ از قبیل سرزمین‌های تخلیه شده روستاهای متروکه قله کوه‌ها بستر رودخانه‌ها اموال اشخاص بی وارث و...۶.
در الکافی از امام صادق علیه السلام آمده است:

1.. مجمع البیان، ج۲، ص۵۱۶؛ المیزان، ج۲، ص۶۴.

2.. المیزان، ج۲، ص۷۴

3.. سورۀ انفال، آیۀ۱.

4.. تفسیر النسفی، ج۱۰، ص۶۰؛ تفسیر المراغی، ج۹، ص۱۶۲؛ جامع الأحکام، ج۴، ص۳۲۴-۳۲۵؛ تفسیر ابوالفتوح رازی، ج۹، ص۵۵؛ مجمع البیان، ج۱۰، ص۱۵۸؛ تفسیر المنیر، ج۹، ص۲۴۴.

5.. المیزان، ج۹، ص۶

6.. همان، ص۱۰

صفحه از 214