قبله واجب نیست و می‌توان به عدم اشتراط استقبال قبله در همه نمازها و همه حالات اعم از سفر و غیر سفر حكم كرد؛ یعنی در نماز به هر سو بایستد، رو به سوی خدا آورده و نمازش صحیح است. بدون شك، صدور چنین حكمی خلاف اجماع مسلمین است كه توجه به قبله را در نماز، شرط صحت آن می‌دانند؛ ولی با ملاحظه سبب نزول درمی‌یابیم كه حكم جواز در آیه شریفه یا مخصوص كسانی است كه سوار بر مركب، نماز نافله می‌خوانند
و یا نمازگزاری كه سمت قبله را نمی‌داند و یا به اشتباه به سمتی نمازش را خوانده که قبله نبوده است.۱ روایات اسباب نزول این آیات متفاوت است. برخی از مفسران آیه را ردی بر بهانه جویان یهود و طعنه زنان به مسأله قبله و تغییر آن از بیت المقدس به كعبه دانسته‌اند.۲
طبری این آیه را نه مربوط به قبله، بلكه مربوط به مالكیت خدا نسبت به همه چیز دانسته است.۳ نیز طبری از عبدالله بن عمر نقل کرده که معنای آیه را در باره نماز مستحبی در سفر و در حال سواری بر مرکب می‌داند.۴
واحدی روایتی از ابن عباس نقل كرده كه وقتی نجاشی درگذشت، پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله بر وی نماز گزارد. مسلمین تعجب كردند؛ چون نجاشی به سوی بیت‌المقدس نماز می‌گزارد. آن گاه این آیه نازل شد.۵ طبرسی علیه السلام دیدگاه‌ها در مورد شأن نزول این آیه را مختلف دانسته و نوشته است:
در نماز نافله می‌توان رو به سوی قبله و یا جزآن كرد، ولی در نماز فریضه حتماً باید به سوی كعبه نماز خواند.۶.
جصاص نوشته است:
با توجه به سبب نزول، معلوم است که آیه در باره کسانی است که از روی اجتهاد شخصی به سمتی غیر ازقبله نماز گزارده‌اند.۷
1.. البرهان فی علوم القرآن، ج۱، ص۲۹؛ الاتقان، ج۱، ص۱۳۱؛ مباحث فی علوم القرآن، ص۱۳۱؛ اسباب النزول، حجتی، ص۹۰.
2.. صحیح مسلم، ج۱، ص۱۹۵؛ مسند احمد، ش۷۴۱۳؛ مجمع البیان، ج۱، ص۳۶۳؛ اسباب النزول، ص۲۳؛ تفسیر العیاشی، ج۱، ص۵۶؛ البرهان، ج۱، ص۲۹؛ المیزان، ج۱، ص۲۶۲؛ محاسن التأویل، ج۱، ص۲۴؛ تفسیر نمونه، ج۱، ص۴۱۳؛ تاریخ قرآن، ص۶۲۸؛ اسباب النزول، حجتی، ص۹۰-۱۸۷-۱۸۴.
3.. تفسیر الطبری، ج۱، ص۵۰۱، ۵۰۲.
4.. همان.
5.. اسباب النزول، ص۴۱.
6.. مجمع البیان، ج۶، ص۱۹۱
7.. احکام القرآن، ج۱، ص۶۲.
