نزديك‏تر به حق‏

طبيب : عقيده شما .
امام عليه السلام : بنابراين ، چه مانعى دارد كه با من هم‏عقيده شوى؟
طبيب : تا كنون برايم روشن شد كه موجودات مختلف و از جمله هليله طرّاح و سازنده خود نيستند ؛ ولى اين مطلب به ذهنم رسيد كه درخت ، سازنده هليله است ؛ زيرا هليله از آن بيرون مى‏آيد .
امام عليه السلام : بنابراين ، درخت را كه ساخته؟
طبيب : هليله‏اى ديگر .
امام عليه السلام : بالاخره چى ؟ رشته هليله‏ها و درخت‏هايى كه آنها را به وجود آورده ، دنبال مى‏كنيم تا به اوّلين درخت برسيم . يا بايد بگويى اوّلين درخت را خدا ساخته و يا بايد بگويى بى نهايت درخت و هليله وجود داشته است ، كه اگر صورت دوم را انتخاب كنى ، از تو سؤالى داريم‏ .
طبيب : بپرس .
امام عليه السلام : تصديق مى‏كنى كه تا دانه هليله در دل خاك نرود و هستىِ خود را از دست ندهد ، از آن ، درخت به وجود نمى‏آيد ؟
طبيب : درست مى‏فرماييد .
امام عليه السلام : پس از اين‏كه هليله هستىِ خود را از دست داد، درختْ صد سال زندگى مى‏كند . بنابراين ، مدبّر و مربّى درخت در اين مدّت كيست ؟
چاره‏اى ندارى ، جز اين‏كه بگويى : آفريننده درخت ؛ زيرا اگر باز بگويى : هليله، با فرض اين‏كه در مدّت مذكور هليله‏اى وجود ندارد ، منافات دارد .
طبيب : نه ، نمى‏گويم كه مدّبر درخت در اين مدّت، هليله است .