189
بررسي توصيفي ساختار دستوريِ کتاب نقض

مشتق - مركّب تقسيم مى‏كنند كه اسم‏هاى ساده در كتاب نقض، كاربرد فراوان‏ترى دارند.
فصل پنجم، گروه اسمى و وابسته‏هاى آن، مورد بررسى قرار گرفت. در اين فصل، جايگاه وابسته‏ها و نقش‏هاى آنها در جمله و چگونگى ساخت بعضى از اين وابسته‏ها، همچون: شاخص، صفت اشاره، صفت پرسشى، صفت تعجّبى، صفت مبهم، صفت شمارشى اصلى، ترتيبى، كسرى و توزيعى و صفت عالى، توضيح داده شده‏اند. صفت‏هاى اشاره كه در كتاب نقض، به كار رفته، عبارت اند از: اين، آن، همين، چنان، چنين و صفت‏هاى پرسشى كتاب، عبارت اند از: كدام، چه، چند و كه.
صفت‏هاى هر، هيچ، همه، ديگر، چندين، چندان، اين، آن، بسيار، كمى، چند، بهرى و چندينى، از جمله صفت‏هاى مبهمى هستند كه در كتاب نقض به كار رفته‏اند. صفت‏هاى شمارشىِ كتاب، به سه دسته تقسيم مى‏شوند: اصلى، ترتيبى و كسرى. به طور كلّى، صفت‏هاى بيانى در كتاب نقض، به چهار دسته: ساده، مشتق، مركّب و مشتق - مركّب تقسيم مى‏شوند.
در فصل ششم، انواع ضماير موجود در كتاب نقض، و كاربرد آنها در جمله، بررسى و مشخّص شد. ضماير موجود در كتاب نقض، هفت‏گونه اند، كه عبارت‏اند از: ضماير شخصى؛ شمارشى؛ مبهم؛ تعجّبى؛ مشترك؛ پرسشى؛ و اشاره‏اى. و به طور كلّى، كاربرد ضماير شخصى متّصل در كتاب نقض، بيشتر از ضماير منفصل است و همه ضماير متّصل در اين كتاب، كاربرد داشته‏اند. در عين حال در كتاب نقض، از ضماير مشترك نيز به وفور استفاده شده است.
ضميرهاى اشاره: اين، آن، آنچه، اين چه، همين، همان، همچنان، چنان، چندان، چنين، همچنين، و اين چنين، در كتاب نقض كاربرد داشته‏اند كه اين و آن، پُركاربردترين آنها هستند. كاربرد ضماير مبهم، در كتاب نقض، بسيار است و نمونه‏هايى كه شناسايى شده‏اند، عبارت اند از: كس، كسى، همه كس، هيچ كس، هركس، برخى، هركه، هيچ، ديگر، هرچه، هرچند، يكى، همه، اندكى و ديگرى.
در فصل هفتم، انواع قيد از جهت ساختمان و مفهوم، مورد بررسى قرار گرفت.


بررسي توصيفي ساختار دستوريِ کتاب نقض
188

در كتاب نقض ترتيب اجزاى جمله، آزاد است و بيشتر به دليل كلامى و استدلالى بودن متن، اجزاى جمله جا به جا و حذف شده‏اند.
در فصل سوم، فعل از جنبه ساختمان و ويژگى‏هاى آن از قبيل: زمان، گذر، وجه، معلوم و مجهول و همچنين افعال معين، افعال غير شخصى و افعال ربطى، مورد بررسى قرار گرفته است. اين بخش، تقريباً گسترده‏ترين قسمت اين تحقيق به حساب مى‏آيد.
در ميان زمان‏ها، ماضى استمرارى، آن هم به شكل «بن ماضى + شناسه‏ها + پسوند ى»، و سپس مضارع التزامى، بيشترين كاربرد را در ميان افعال، در كتاب نقض دارند. فعل امر در كتاب نقض، به صورت هاى زير به كار رفته است: مجرد از پيشوند صرفى، با پيشوند «ب» با ساخت «بايد + مضارع التزامى»؛ با پيشوند «مى». فعل مستقبل، در كتاب نقض نيز كاربرد زيادى دارد.
افعال گذرا (متعدّى) در كتاب نقض بر دوگونه است: الف. فعل‏هايى كه در اصل، متعدّى هستند. اين گروه از فعل‏هاى متعدّى، بالاترين تعداد فعل را شامل مى‏شوند. ب. افعالى كه با افزودن پسوند «ان» به آخر بن مضارع، متعدّى شده‏اند و اصطلاحاً به آنها «متعدّى سببى» مى‏گويند. در كتاب نقض، فعل‏ها با استفاده از فعل معينِ «شد»، مجهول شده‏اند. افعال معين موجود در كتاب نقض كه براى صرف فعل‏ها در زمان‏هاى مختلف و يا ساخت مجهول، مورد استفاده قرار گرفته‏اند، عبارت اند از: است، بود و خواست.
فصل چهارم به مبحث اسم، اختصاص دارد. در اين فصل، اسم‏ها از لحاظ شمار، ساختمان، معرفه و نكره و اسم جنس و نيز انواع مصدرها مورد بررسى قرار گرفت. اسم از جهت شمار در كتاب نقض، به چهار دسته: مفرد، جمع، اسمِ جمع و مثنّى، تقسيم مى‏شوند. اسم در كتاب نقض به شيوه‏هاى مختلف جمع بسته شده كه «ان»، پُركاربردترين نشانه جمع در آن به حساب مى‏آيد. در عين حال، كاربرد جمع‏هاى مكسّر، در كتاب نقض، به دليل مضمون و جوهره كلامى و قرآنى داشتن اثر، بسيار فراوان است. اسم را از جهت ساخت، به چهار دسته: ساده، مشتق، مركّب، و

  • نام منبع :
    بررسي توصيفي ساختار دستوريِ کتاب نقض
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 380943
صفحه از 218
پرینت  ارسال به