سراپاى وجود مرا غرق فرح و شادى و شعف نمود، خبر خبريت اثر وجودِ كتابِ بسيار بسيار نفيسِ مهمّ مفيدِ ممتّع دلكش، ضالّه منشوده چندين ساله اين حقير، يعنى مستطاب جليل القدر عظيم الشّان نادر الوجود اعزّ از كبريت احمر، بعض مثالب النواصب فى نقض «بعض فضائح الروافض» تأليف شيخ جليل عبد الجليل بن ابى الحسين بن ابى الفضل قزوينى است.^۱
اين كتاب، پس از سال‏ها، به پاى‏مردى على اصغر حكمت، و با تشويق و پيگيرى اساتيد بزرگوارى همچون عبّاس اقبال آشتيانى و علّامه قزوينى - كه خود قصد چاپ اين اثر را داشتند، ولى بنا به دلايلى انجام نشد - توسط استاد بزرگوار مرحوم علّامه ميرجلال الدين محدّث اُرموى و با تلاش و پيگيرى بى حدّ وحصر ايشان در سال 1331 ش به چاپ رسيد. در سال 1336ش، مقدّمه و تعليقات وى بر اين اثر نيز چاپ شد؛ ولى سرانجام در سال 1358 ش، اين اثر، در سه مجلّد - شامل يك جلد متن و دو جلد تعليقات - توسط انجمن آثار ملّى، به چاپ رسيد.
ذبيح اللَّه صفا در تاريخ ادبيات در ايران، آورده:
اين كتاب، نه تنها از حيث توضيح بسيارى از مبانى مذهب شيعه و تاريخ و اطّلاعات مربوط به رجال اين مذهب و علما و شعرا و مراكز تعليم و تدريس و كتاب‏خانه‏هاى شيعه و امثال اين مثال، كمال توجّه و عنايت است، بلكه از باب اشتمال بر بسيارى از اطّلاعات مربوط به امور تاريخى و اجتماعى زمان، از جمله كتب بسيار مهم و درجه اوّل فارسى محسوب مى‏شود، چنان كه نظير آن را از اين حيث در ميان كتب فارسى‏كمتر مى‏توان يافت. مؤلّف در اين كتاب، هر جا از قول صاحب كتاب بعض فضائح الروافض نقل كرده و آن گاه به ردّ آن پرداخته است. شيوه نگارش عبد الجليل در اين كتاب هم از جمله وجوه امتياز آن شده است؛ زيرا كتاب نقض با انشايى بسيار روان و پخته و در عين حال عالمانه و استوار و مستدلْ نوشته شده است.

پس از نگارش بعض فضائح الروافض، علماى شيعه، همگى اذعان داشتند كه شايسته‏ترين فرد براى جوابگويى به آن، همين عبد الجليل قزوينى است و حاصل اين تعامل، به تأليف كتاب نقض انجاميد. خود او در ابتداى كتاب آورده كه:
بعد از آن چنان كه ما بر امامِ حق - ضاعف اللَّه دولته - ثنا گفته‏ايم، او سلطان سعيد محمّد بن محمود را - قدّس اللَّه روحه - ، كه تأليف در عهد دولت و حيات او اتّفاق افتاده بود، مدحى و ثنايى گفته است.^۱
عبد الجليل قزوينى، آثار ديگرى نيز به نام‏هاى: البراهين فى إمامة امير المؤمنين عليه السلام، مفتاح الراحات (الدرجات) فى فنون الحكايات، مفتاح التذكير، و تنزيه عايشه دارد كه هر چهار كتاب را پيش از كتاب نقض نگاشته است.^۲
زمان شروع نگارش نقض، به آورده خود مؤلّف،^۳ در عهد سلطان غياث الدين محمّد بن محمود بن محمّد بن ملكشاه سلجوقى (م 555 ق) است و تا سال 559 ق، در آن اثر، دخل و تصرّف و حكّ و اصلاح مى‏نموده است.^۴
علّامه قزوينى، حال خود را پيش از دستيابى به اين اثر، اين گونه ذكر مى‏كند:
تمام فصول و فقراتى را كه صاحب مجالس المؤمنين از نقض الفضائح نقل كرده، از اوّل تا به آخر مطالعه كردم و بيش از پيش، به مندرجات اين كتاب دلكش آشنا شدم و يك بر هزار آتش شوق و حرص من بر اطّلاع از وجود اين گوهر شب‏چراغ در كتاب‏خانه‏اى از كتاب‏خانه‏هاى دنيا افروخته مى‏شد.^۵
در جاى ديگرى نيز ارزشمندى و برجستگى اين اثر را اين‏گونه يادآورى مى‏كند:
چيزى كه در رقيمه كريمه، اين جانب را از هر چيز، بيشتر خوش‏وقت و