39
بررسي توصيفي ساختار دستوريِ کتاب نقض

- سپاس خداى را به خلق آسمان و زمين و مافيهما و مابينهما و خلقتِ ما از خاك تيره و نطفه مرده. (ص‏492)
- خواجه در اين منع، مأثوم و مُخطى و مستحقّ لعنت و عقوبت. (ص 105)
- بدين سخن قلة التفات اولى‏تر؛ كه عقل بر وى مى‏خندد. (ص 55)
- از اصلاب طيّبين و ارحام طاهرات، به جهان آمد. (ص 2)
- هريك را به كار و فعل و عمل خود بگذارد كه (يُضِلُّ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدى مَنْ يَشاءُ). (ص 17)
- چون رجوع كند، تائب باشد كه: «الإسلام يجبّ ما قبله» باشد. (ص 21)
- اگر شيعه اخبارى روايت كنند موافقِ عقل و قرآن به اسانيد صحيحه از ائمّه كه به نزديك شيعه، «مقطوعٌ على عصمتهم» اند. (ص 30)

دو. استناد به آيات و اشعار

كتاب نقض، به دليل اين كه اثرى است در حوزه دين، استناد به آيات و احاديث در آن، بى‏شمار و بسيار است كه ما تنها به ذكر اندكى بسنده كرده‏ايم.
متنبى در اين قصيده، مدح او مى‏گويد. شعر:

إذا علوى لم يكن مثل طاهرفما هو إلّا حجّة للنّواصب.
(ص 39)
در نصّ قرآن مجيد مذكور است كه: (فَوَ رَبِّكَ لَنَسْئَلَنَّهُمْ أجْمَعينَ). (ص 5)
اقتدا به قرآن است آن جا كه بارى تعالى گفت: (يا أيُّها الَّذينَ آمَنُوا...). (ص 241)

أنا و جميع من فوق التراب‏فداءِ تراب نعل أبى تراب.
(ص‏542)

سه. به كاربردن ضرب‏المثل‏هاى عربى‏

امّا بر بايد گرفتن در نظام الفاظ و اجراء كلمات و نقل بى اصل «امّا كُل اناءٍ يرشح بما فيه». (ص 22)
ملحد، ملحد باشد و مسلمان، مسلمان و «كلام العدى ضرب من الهذيان» و بادِ كسى


بررسي توصيفي ساختار دستوريِ کتاب نقض
38

صد (/ پانصد) رطل كافور رباحى و هفت هزار نافه مشك بيرون از زرينه و سيمينه و فرش و غير آن، مستهلك برگرفتند و چهارپاى را خود قياس نه، و در اين پنج سال كه او وزير بود، سه بار همچنين مصادره‏اش مى‏كردند (!) و سراهايش به غارت مى‏دادند و باز خلعتش مى‏دادند و با سرِ كارش مى‏فرستادند. (ص 87 - 88)

2. ويژگى‏ها و ارزش‏هاى ادبى‏

همان طور كه در بخش پيش نيز اشاره كرديم، براى جلوه‏گرىِ هرچه بيشتر اين اثر برجسته، بررسى زمينه‏هاى مختلف اين كتاب، همچون حوزه دين و كلام اسلامى، اديان و نحله‏ها و... ضرورى است كه ما در اين مجال كوتاه، تنها با پرداختن به مسائل و ارزش‏هاى ادبى، كار را به پايان مى‏رسانيم.
در كتاب نقض، بجز مسائل دستورى - كه موضوع اصلى كتاب است و به طور مفصّل اراده شده است - ، برجستگى‏هاى ادبى و ويژگى‏هاى سبك‏شناسى‏اى نيز وجود دارد كه در ادامه، به بررسى آنها خواهيم پرداخت.

الف. به كار بردن جمله‏ها و تركيبات عربى‏

يك. استفاده از كلمات و تركيبات عربى‏

كاربرد جمله‏هاى عربى، به منظور استشهاد به كلام خدا و حديث يا سخن بزرگان در اين دوره، امرى متداول بوده است؛ امّا استعمال جمله‏هاى عربى در ادامه جمله‏هاى فارسى، از جمله ويژگى‏هاى نثر مترسّلان به شمار مى‏رود و در كتاب نقض، هم به دليل تاريخى و هم به خاطر جوهره كلامى و استدلال دينى داشتن اثر، از تركيبات و اصطلاحات عربى، فراوان استفاده شده است كه بعضى از آنها را بيان مى‏كنيم.
- در حال، قدم در راهِ فرمان نهادم و بعد از استخاره تقرّباً إلى ربّ العباد و وسيله و ذخيره ليوم المعاد شروع افتاد. (ص 6)
- آن امام مفترض الطاعه كه به فضل و علم و عصمت از اهل زمانه خود مخصوص است. (ص 6 - 7)

  • نام منبع :
    بررسي توصيفي ساختار دستوريِ کتاب نقض
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 374590
صفحه از 218
پرینت  ارسال به