تعريف جمله
جمله در دستورهاى سنّتى و جديد، به گونههاى زير توصيف شده است:
جمله، صورتى است از زبان كه داراى آهنگى خاص و درنگى پايانى و معنايى كلّى باشد و در ساختمان صورت زبانىِ وسيعترى به كار نرود.۱
جمله، به واحدى از زبان گفته مىشود كه از يك يا چند گروه ساخته شده باشد و به دو قسمت نهاد و گزاره، بخشپذير باشد. جمله، ممكن است مستقل باشد يا وابسته.۲
جمله، يك يا مجموع چند كلمه است كه بر روى هم، پيام كاملى را از گوينده به شنونده برساند.۳
جمله، عمدهترين واحد نحوى است.۴
جمله، مجموعهاى منطقى و نظاميافته از واژههاست كه انديشهها، خواستها، عواطف و احساسهاى ما را نشان مىدهد.۵
هرگاه چند كلمه با يكديگر مركّب شوند و ميان آنها اسناد باشد آن را: جمله (گفتار) گويند و در صورتى كه جمله چنان باشد كه براى شنونده، مفيد باشد و اگر گوينده خاموش شود، شنونده در انتظار نماند، آن را كلام و سخن يا جمله تام نامند.۶
ما از حاصل اين تعاريف و تقسيمبندىها، پايه را بر نظر دكتر فرشيدورد قرار داديم.
1.دستور مفصّل امروز، فرشيدورد، ص ۱۱۰.
2.دستور زبان فارسى (۱)، وحيديان كاميار، ص ۹.
3.دستور زبان فارسى، ناتل خانلرى، ص ۱۰.
4.دستور زبان فارسى بر پايه نظريه گشتارى، مشكوة الدينى، ص ۳۴.
5.دستور زبان فارسى (۲)، انورى و احمدى گيوى، ص ۱۱.
6.دستور زبان فارسى (پنج استاد)، قريب و همكاران، ص ۲۶۱.