دستهبندى فعل بر اساس زمان
گذشته (ماضى)؛ حال (مضارع)؛ آينده (مستقبل).
نكته: زمانِ تقويمى، همان زمان اصلى است؛ يعنى گذر لحظهها كه درك مىكنيم و به طور كلّى به گذشته، حال و آينده تقسيم مىشود؛ امّا مراد از زمانِ دستورى، نامى است كه فعلها با آن ناميده شدهاند. مثلاً «رفتم» را ماضى مطلق (گذشته ساده) مىنامند. ماضى مطلق، نام اين فعل است؛ امّا دليلِ آن نيست كه اين فعل، هميشه بر گذشته دلالت كند؛ اين فعل گاهى بر حال يا آينده دلالت مىكند.۱
1. فعل ماضى
فعلهايى كه زمان گذشته را نشان مىدهند، ماضى ناميده مىشوند. براى فعل ماضى، گونههايى بيان شده است كه در اين جا به چند نمونه از آنها اشاره مىشود:
الف. حسن احمدى گيوى، فعل ماضى را به دوازده نوع تقسيم كرده است:
1. ماضى ساده (مطلق)؛ 2. ماضى استمرارى؛ 3. ماضى نقلى؛ 4. ماضى نقلى مستمر؛ 5. ماضى بعيد؛ 6. ماضى بعيد مستمر؛ 7. ماضى ابعد؛ 8. ماضى ابعد مستمر؛ 9. ماضى التزامى؛ 10. ماضى التزامى مستمر؛ 11. ماضى مستمر (جارى)؛ 12. ماضى نقلى مستمر ملموس.۲
ب. تقى وحيدان كاميار در تقسيم بندى ديگرى، نُه گونه فعل ماضى در نظر گرفته است:
1. ساده؛ 2. استمرارى؛ 3. بعيد؛ 4. مستمر؛ 5. ساده نقلى؛ 6. استمرارى نقلى؛
