2. سست شدن پايگاه خلافت در جهان اسلام و نيز در فضاى سياسى؛
3. رواج باطنى‏گرى و انديشه‏هاى حسن صباح‏
4. اختلافات و منازعات شيعه و سنّى؛
5. رونق مجالس دينى با جان‏مايه مباحث كلامى و برگزارى مجالس مناظره؛
6. هم‏انديشى دينى و تفاهم مذهبى؛
7. رواج زندقه و دين‏گريزى.
عبد الجليل، چنان كه عناوين آثارش نشان مى‏دهد، عالمى است حاضر در زمان كه رخدادهاى فرهنگى زمانه‏اش را به خوبى درك مى‏كند. او به منازعات مذهبى دامن نمى‏زند؛ بلكه با پايبندى به باورها و اعتقادات خويش تلاش مى‏كند آنها را به هسته‏اى استوار، باورپذير و قابل دفاع، فروكاهد. لذا نخستين كتابش تنزيه عايشه است. او مى‏كوشد پرسش‏هاى مطرح در جامعه‏اش را پاسخ دهد و از اين رو، كتاب السؤالات و الجوابات را در هفت جلد مى‏نگارد. او در كتاب نقض، اتهام‏هاى بى‏جاى يك متعصّب را پاسخ مى‏دهد. اين كتاب، در عين حال، از گستردگى دانش و اطلاعات عبد الجليل پرده برمى‏دارد و فصاحت و بلاغت و شيوايى نثر او را به نمايش مى‏گذارد.
سه. پس از برگزارى كنگره بين المللى كلينى در بهار 1388، انديشه برگزارى كنگره بزرگداشت عبد الجليل، به صورت جدّى شكل گرفت و از آغاز سال 1389 با برگزارى جلسات شوراى عالى سياست‏گذارى و نيز جلسات شوراى علمى كنگره، فعاليت‏هاى كميته علمى كنگره آغاز شد. محصول دو سال فعاليت‏هاى اين كميته را در چند بند، فهرست مى‏كنيم:

الف. آماده‏سازى مجموعه آثار كنگره (7 جلد)

1. كتاب نقض با ويرايش علمى جديد؛
2. عبد الجليل رازى قزوينى، روزگار و كتاب وى؛
3. شناخت‏نامه عبد الجليل و «نقض»؛
4. بررسى توصيفى ساختار دستورى كتاب «نقض»؛

دو. از زندگى عبد الجليل رازى، اطلاعات دقيقى در دست نيست. تنها منبع براى شناخت اجمالى او، الفهرست شيخ منتجب الدين رازى است كه معاصر وى بود و نيز كتاب نقض از خود وى كه در لابه‏لاى آن و به مناسبت، مطالبى را در باره خود، بازگو كرده است.
منتجب الدين، او را چنين توصيف كرده است:
الشيخ الواعظ، نصير الدين عبد الجليل بن أبى الحسين بن أبى الفضل القزوينى، عالم، فصيح، دَيّنٌ.^۱
اين تعبيرها (الشيخ، الواعظ، نصير الدين، عالم، فصيح، دَين) نشان‏دهنده جايگاه علمى، اجتماعى و معنوى عبد الجليل است.
آثار عبد الجليل، بنا بر كتاب‏هاى الفهرست و نقض، عبارت اند از:
1. تنزيه عايشة عن الفواحش العظيمة (تأليف شده در سال 533 ق)؛
2. البراهين فى إمامة أمير المؤمنين (تأليف شده در سال 537 ق)؛
3. السؤالات و الجوابات (در هفت جلد)؛
4. مفتاح الراحات فى فنون الحكايات يا مفتاح التذكير؛
5. رساله‏اى در ردّ ملحدان؛
6. بعض مثالب النواصب فى نقض «بعض فضائح الروافض» معروف به نقض (تأليف شده بين سال‏هاى 556 تا 566 ق).
روزگار عبد الجليل، داراى ويژگى‏ها و شاخصه‏هايى است كه آشنايى با آنها در شناخت عبد الجليل و كتاب او بى‏تأثير نيست، چنان كه از روى عناوين آثار عبد الجليل نيز مى‏توان تا حدودى به اين تأثير و ارتباط، پى بُرد.
زمانه عبد الجليل، يعنى نيمه دوم قرن پنجم تا اواخر قرن ششم را مى‏توان داراى چند ويژگى عمده دانست:
1. آبادانى رى و ايران؛