89
بررسي توصيفي ساختار دستوريِ کتاب نقض

يك. اسم‏هاى جمادات‏

تيغى كه مرتضى براى نصرتِ شريعت مصطفى بدان حصن‏هاى بدعت گشود و گردن گردنان زد. (ص‏528)

دو. كلمات مختوم به «ه» بيان حركت‏

تفسير او كه نسخت‏هاى بى مر و بى عدد است. (ص‏228)
شبهت‏هاى غُلاة و اخباريه و ديصانيه است كه آورده است و نه مذهب اُصوليان شيعت است. (ص‏282)

سه. جمع بسته شدن جمع مكسر

نسخت‏هاى بسيار در كُتُب‏خانه‏هاى بلاد اسلام نهاده است. (ص‏18)
در مسجد مدينه، زنده ندانستى كه بر بازار چه مى‏كنند و احوال‏هاى دگر تا جبرئيل نيامدى، معلوم وى نشدى. (ص‏286)

ج. جمع با «ات»

با اين نشانه، اسم‏ها و مصدرهاى عربى و اسم‏هاى خاص، جمع بسته شده‏اند كه نمونه‏هايى از آنها را در اين جا مى‏آوريم:
خراسانات (ص‏133)؛ معارضات (ص‏128)؛ دلالات قاطعات (ص‏574)؛ طومارات (ص‏128)؛ منزلات و غايبات (ص‏529)؛ سباعيات (ص‏315)؛ مهملات (ص‏520)؛ اوقات و درجات (ص‏529).

د. جمع مكسّر

اسم‏هاى عربى‏اى كه هيچ يك از نشانه‏هاى جمع را ندارند، گاهى با تغيير حركت و گاهى با افزودن و كم كردن حرف يا حروفى از آن، به صورت جمع در مى‏آيند.۱
كاربرد اين گونه از جمع‏ها در كتاب نقض، به دليل مضمون و جوهره كلامى و

1.دستور زبان فارسى (۲)، انورى و احمدى گيوى، ص ۹۱.


بررسي توصيفي ساختار دستوريِ کتاب نقض
88

الف. جمع با «ان»

اين نشانه در كنار جمع‏هاى عربى، پُركاربردترين نشانه جمع در كتاب نقض به حساب مى‏آيد.

يك. اسامى در زمينه‏هاى گوناگون انسانى‏

ناصبيان (ص‏256)؛ مداهنان (ص‏133)؛ مجبّران (ص‏256)؛ باطنيان (ص‏128)؛ زاهدان (ص‏455)؛ داعيان (ص‏160)؛ امامان (ص‏455)؛ مبطلان (ص‏472)؛ بدويان (ص‏478)؛ اصحابان (ص‏463)؛ تعليميان (ص‏367).

دو. اسم‏هاى مختوم به «ه» بيان حركت‏

هر دو را به كرمانشاهان شحنگان اميراسفهسالار بدان بزرگى بكشتند. (ص‏128)

سه. آوردن «ى» ميانجى براى جمع بستن كلمات مختوم به مصوّت «ا» يا «و»

قياس بايد كرد با آن كه جهودان و ترسايان، اهل لا اله الّا اللَّه اند. (ص‏183)
مصرّح گفت: «أجعلنا من دون الرّحمن آلهةً يعبدون» كه آيا نكرديم به الف استفهام، يعنى بكرديم جز از خداى خدايانى؟! تا ايشان بپرستند. (ص‏179)

چهار. جمع بستن كلمات مختوم به «ى»

از پنجاه فرسنگى رى بى خبر است كه ملاحده و تعليميان - كه معرفت خداى از طريق سمع و قول پيغمبر اثبات كنند قلعه‏اى ساخته بودند نامش مهرين نهاده. (ص‏344)
قافله‏اى كه از سفر حجاز بازگشت با عدّت و آلت و برگ و ساز، همه حنيفيان نيكواعتقاد و سنّيان عدلى نه جبرى اند. (ص‏344)
نفى و تبرّا از آن و از ايشان در كتب اصوليان اثنى عشريه، ظاهر است. (ص‏3)
مفتيانِ متديّن و مُقريانِ عارف را مساوى گفته و نوشته. (ص‏5)

ب. جمع با «ها»

كاربرد اين نشانه، در مقايسه با «ان»، بسيار محدود است و در موارد زير به كار رفته است:

  • نام منبع :
    بررسي توصيفي ساختار دستوريِ کتاب نقض
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 374856
صفحه از 218
پرینت  ارسال به