يَعْتَصِمْ بِاللهِ فَقَدْ هُدِىَ إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيم) . ¹²معصوم كسى است كه به‌واسطه خداوند از تمام حرامها حفظ مى‌شود. به‌راستى خداوند متعال مى‌فرمايد: (كسى كه خدا او را حفظ نمايد ، حتماً به صراط مستقيم هدايت مى‌شود) .
در اين حديث نفرموده است: «منعه الله» تا گمان شود كه خداوند، امتناع از حرام را ايجاد مى‌كند و معصوم هيچ‌گونه دخالتى ندارد، بلكه فرموده است: «الممتنع بالله»؛ يعنى به توفيقى كه خداوند به او داده امتناع مى‌كند؛ لذا فعل از خود او سر مى‌زند و به اختيار و اراده خودش از دورى گناهان مى‌كند. ³ از تعبير «من جميع محارم
الله» استفاده مى‌شود كه حتّى يك گناه هم از معصوم سر نمى‌زند. پس معصوم كسى است كه از تمام ناشايستگيها دورى كند، با توفيقى كه خداوند به او عطا مى‌نمايد.
در حديث ديگرى حضرت صادق علیه السلام در توصيف انبياء و اوصياى الهى مى‌فرمايد :
الْأَنْبِيَاءُ وَ أَوْصِيَاوُهُمْ لَا ذُنُوبَ لَهُمْ لِأَنَّهُمْ مَعْصُومُونَ مُطَهَّرُون. ⁴براى انبياء و اوصيايشان، گناهى نيست؛ زيرا ايشان معصوم و پاك‌اند.
در اين روايت، علّت نفى ذنوب، معصوم بودن و پاك بودن معرّفى شده است و چون در لغت، «ذنب» به‌معناى گناه، خطا و هر نوع كار ناروا آمده است، سفراى الهى از هرگونه كار ناروا كه شامل تمام زشتيها و پليديها و كاستيهاست، مبرّا هستند. از اطلاق اين حديث استفاده مى‌شود كه پيامبران در تمام حالاتشان معصوم‌اند.
بنابراين، حقيقت معناى عصمت در روايات، بر اساس معناى لغوى آن ـ كه منع و حفظ و امساك است ـ و با تمام قيود و شروطش كه منع در همه جهات و امور