4 - 10 - 2 . چند نمونه تاريخى از تأثير قرآن
مؤلف بيان مىدارد كه وجه تحدى قرآن و اعجاز آن را بايد از كتاب و سنت و تاريخ نزول قرآن و حوادثى كه ميان رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله با دشمنان و مخالفان قرآن رخ داده، جستجو كرد. بنابراين به ذكر نمونههايى تاريخى از تأثير و اعجاز قرآن مىپردازد.
5 - 10 - 2 . اعجاز قرآن در حوزه تعاليم و معارف
اعجاز پيامبر صلى اللَّه عليه و آله بايد از سنخ اهدافى باشد كه براى آن مبعوث شده است. شأن و مقام نبوت و رسالت عبارت است از هدايت و اصلاح جامعه بشرى و زدودن آلودگىهاى آن و سوق دادن به كمالات بالاتر. بر اين اساس تحدى از زاويه فصاحت و بلاغت - چه براى فصحاى عرب باشد و چه براى همه مردم - هيچ فايده و ثمرى ندارد. مؤلف، مقايسه اعجاز فصاحت و بلاغت را با معجزات ساير پيامبران، مانند زنده كردن مردگان جايز نمىداند و معتقد است معجزات پيامبران، امور قابل تشكيك نيستند كه قسمى از آن براى انسانها مقدور و قسمى خارج از توان آنها باشد، بلكه آيه و معجزه حقيقت واحد غيرمشكك است كه ويژه خدا و از افعال خداست و افعال خداوند چگونگى ندارند و قابل تعقل و تصور و توهم نيستند.
6 - 10 - 2 . قرآن كلام خدا
اعجاز داراى دو ويژگى و شرط است :
الف : خارق العاده بودن . ب : تباين ذاتى با افعال بشر
بنابراين اعجاز، فعل خداوند سبحان است كه مستقيماً و بدون واسطه علل و اسباب عادى و خارج از قوانين و سنن طبيعى محقق مىشود. به تصريح آيات و روايات، قرآن كلام (= فعل) خداست. امام صادق عليه السلام فرمودند : «هُوَ كَلامُ اللّهِ وَ قَولُ اللّهِ وَ كتابُ اللّهِ وَ وحىُ اللّهِ وَ تَنزيلُهُ...» قرآن كلام خدا و سخن خدا و كتاب خدا و وحى خدا و تنزيل است.۱
