نگاهى به كتاب «نقض» عبد الجليل رازى - صفحه 25

مفيد باد» مقصودش از دو مفيد، شيخ مفيد محمّد بن نعمان و همين عبد الجبّار رازى ملقّب به مفيد است، و مقصود از دو بوجعفر، ابوجعفر شيخ صدوق و ابوجعفر شيخ طوسى، و مقصود از سه مرتضى گفته شده، امير مؤمنان على مرتضى عليه السلام و سيّد مرتضى علم الهدى و سيّد مرتضى رازى است.
البته احتمال ديگر هم هست؛ زيرا در كلام صاحب نقض، چند بزرگوار ديگر هم به نام مرتضى و سيّد مرتضى مطرح شده‏اند.
در باره شيخ صدوق مى‏گويد:
ابوجعفر بابويه فقيهى است مقدّم، شخص بزرگوار و استاد همه اصحاب، مصنّف سيصد مجلّد از اصول و فروع، فضل و بزرگى شيخ كبير بوجعفر بابويه - رحمة اللَّه عليه - را خود چگونه انكار توان كرد از تصانيف و وعظ و درس. و از رى تا بلاد تركستان و ايلاق (بلخ) اثر علم و فضل و بركات زهد و امانت او پوشيده نيست.۱
در باره سيّد مرتضى علم الهدى مى‏گويد:
مرتضى محقّق است. به اتفاق او را علم الهدى و سيّد اجلّ خواندندى. وى را چهارصد شاگرد فاضل متبحّر بوده‏اند... در اصول و فروع و فنون علوم، و او در عهد خلفاى بنى عبّاس مدرّس بود ممكِّن و محترم و مقبول القول و القلم، و آنچه او كرده است از تقويت اسلام و تربيت شريعت جدّش مصطفى صلى اللَّه عليه و آله در جواب شبهات منكران توحيد و رسالت چون فلاسفه و زنادقه و براهمه، كسى را قوّت نبوده است.۲
برادر او سيّد رضى، عالم و شاعر كه از مختارات كلام امير المؤمنين نهج البلاغه به هم آورده است.
صاحب بعض فضائح الروافض و صاحب نقض، هر دو گاهى از برخى كتاب‏هاى وى نام مى‏برند از جمله كتاب انتصار كه از آن مطلب نقل مى‏كنند و گاهى آن را با نام كتاب

1.ر.ك: همان، ص ۴۰.

2.ر.ك: همان، ص ۳۹.

صفحه از 28