ب. مبانى ناظر به متن قرآن
يك. گفتارى بودن فرايند نزول
كلام بودن، ويژگى ذاتى قرآن از صدور تا ابلاغ آن به پيامبر صلى اللَّه عليه و آله است. به سخن ديگر، صدور قرآن از خداوند، فرآيندى گفتارى داشته و با همان ويژگى به پيامبر صلى اللَّه عليه و آله نزول يافته است: «قرآن كه آمده، كلامِ خداى است تبارك و تعالى و وحى تنزيل او».۱ در حقيقت، اين ديدگاه، احتمال طرحانگارههايى چون تجربه دينى و گزارهاى۲ در تحليل سرشت وحى قرآنى را مردود اعلام كرده و بر گفتارى بودن فرآيند تنزيل آن تأكيد دارند.۳
دو. زبان قرآن
اسلوب بيانى قرآن نيز مبرهن و فاقد هر نوع ابهامى است:
براهين قرآن، هميشه روشن و ظاهر و باهر بوده است: (لِيَهْلِكَ مَنْ هَلَكَ عَنْ بَيّنَةٍ وَ يَحْيى مَنْ حَىّ عَنْ بَيّنَةٍ وَ إِنَّ اللَّهَ لَسَميعٌ عَليمٌ)۴ .۵
سه. مكانتِ قرآن
قرآن، نخستين منبع شناخت و استنباط معارف شرعيه است، و سنّت و اجماع، در رتبههاى بعدى قرار دارند:
در قبول شرعيات بعد از بعثت رسول و ظهور معجزات - كه دال است بر صدق او - ، به معصوم حاجت نباشد در معرفت شرعيات و از كتابِ خداى، اخبار متواتر و اجماعِ امّت، تحصيل معارف شرعى شايد كردن.6
همچنين راز منصوص خواندن شريعت اسلام7 - كه متبلور در آموزههاى سنّت نبوى است - ريشه در آيه (وَ ما آتاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ إنَّ
1.نقض، ص۱۷۸.
2.وحى و افعال گفتارى، ص ۳۵ و ۴۶.
3.التوحيد، ص۲۲۳، ح۱ و ص ۲۲۴، ح۴ و ص۲۵۵، ح۵؛ تفسير العياشى، ج۱، ص۸، ح۱۷.
4.سوره انفال، آيه ۴۲.
5.نقض، ص۴۳۰.
6.همان، ص۱۳۵.
7.همان، ص۲۷.
