بن‏ مايه‏ هاى قرآنى عبد الجليل رازى در «نقض» - صفحه 81

سنّت و سيرت گبركان است و اگر انبيا اين معنى ندانستند و خداى تعالى ايشان را معلوم بنكرد.۱
هر چند رازى، نَسب را شرط در امامت نمى‏داند، لكن در صورت تجميع ديگر شرايطِ امامت، فرد منسوب به خاندان نبوّت را اولى به مقام عصمت و امامت مى‏داند. وى با اشاره به داستان وارثان انبيا در قرآن مى‏نويسد:
چون شريف نسبى رفيع قدرى مؤمن باشد و به همه خصال نيك بر امثال و اشكال راجح باشد از علم و تقوا و زهد و امانت و ورع و سبقت در اسلام ... به لزوم عصمت اولاتر باشد به مقام و رتبت از مؤمنى ديگر كه او را اين خصال حاصل نباشد و خواجه مجبّر بايد كه اين حجّت را منكر نباشد و اگر كور نيست از قرآن بر خواند و اگر كر نيست از تفسيردانان بشنود كه وارث آدم عليه السلام، شيث است؛ چون استحقاق و اهليت دارد از ايمان و علم و عصمت دون دگر فرزندان، وارثِ نوح، سام است دون كنعان، و وارثِ ابراهيم، اسماعيل است و... .۲
وى در پايان چنين نتيجه مى‏گيرد:
با وجود فرزند و برادر مستحق، بيگانه را به مجرّد مؤمنى نرسد و از آيات قرآن و اخبار رسول عليه السلام اين معنى معلوم و مصوّر است و تشبيه كردن اين طريقت به گبركى الّا جحود محض و انكار صرف نباشد... . قائل اين قول و معتقد اين اعتقاد از خداى تعالى تبرا مى‏كند و بر نص قرآن انكار مى‏كند و قول انبيا را مخطى و مجرم مى‏شناسد.۳

ه . تكليف جنّيان‏

رازى با استناد به ظاهر برخى از آيات، جنّيان را مكلّف دانسته و آخرين پيامبر آنان را حضرت محمّد صلى اللَّه عليه و آله مى‏داند كه تا قيامت، پيامبر انس و جن است:
قرآن مجيد پيش بايد گرفتن و برخواندن كه بارى تعالى ايشان را در تكليف

1.نقض، ص ۴۹ - ۵۰.

2.همان، ص ۴۴.

3.همان، ص ۴۶ - ۴۷ و ۵۰ .

صفحه از 98