بازشناسى مبانى و عملكرد حديثىِ عبد الجليل رازى در كتاب «نقض» - صفحه 167

برجسته كردن ديدگاه شيعه اماميه اصوليه به محوريت مرحوم كلينى، شيخ صدوق، شيخ طوسى، شيخ مفيد، سيّد رضى و سيّد مرتضى، از ويژگى‏هاى كتاب نقض است. در بُعد بررسى روايات، بايد وى را جزو پيروان مكتب قم و قائلان به ديدگاه‏هاى شيخ صدوق دانست.۱ او در عين احترام به شيخ مفيد، فاصله‏اش با مكتب بغداد را با انتقاد صريح به برخى از ديدگاه‏هاى مرحوم مفيد، اظهار داشته است.۲
منهج حديث‏پژوهى عبد الجليل را بايد «حديث‏گرايى اصولى» دانست. يعنى نه در اصولى‏گرى به عقل‏گرايى محض مى‏افتد كه سر از انكارِ بسيارى از معارف درآورد و نه به حديثِ بررسى نشده، ملتزم مى‏شود تا سر از حشوى‏گرى درآورد.۳

نتيجه‏گيرى‏

عبد الجليل قزوينى رازى، از متكلّمان قرن ششم بود كه با منطق، تفسير، تاريخ اسلام، حديث، فقه، ادبيات و عرفان، آشنايى خوبى داشت. او چندين كتاب نوشت كه اكنون فقط نقض در دسترس است. وى در اين كتاب، پاسخى مفصّل به شبهات كتاب بعض فضائح الروافض داد. تسلّط وى بر قرآن و حديث در سراسر كتاب مشهود است. استفاده وى از روش‏هاى علمى حديث‏پژوهى، نشان از سررشته او در همه علوم حديثى دارد و مى‏توان وى را عالمى روشمند در حديث دانست و شاخصه‏هاى ديدگاه‏هاى حديثىِ او را احصا كرد.
رازى، قائل به حجّيت سنّت در ذيل قرآن بوده و به آن در ابواب مختلف فقهى، كلامى، تفسيرى و اخلاقى، ملتزم است. او در نقد و فهم حديث، علاوه بر قرآن، از اين امور بهره گرفته است: تاريخ، رجال، اعتبار سنجى منبع، قواعد الحديث، حكم عقل، فهم عرفى، ظهور، سبب صدور، نظريات دانشمندان، سنّت، عقايد، مصاديق و ديدگاه‏هاى طرف مقابل.

1.ر. ك: همان، ص‏۱۹۱، ۲۰۹ و۵۳۴.

2.ر. ك: همان، ص‏۲۹، ۴۰ و۲۴۳.

3.مستندات اين تحليل در طول مقاله، آمده است.

صفحه از 174