عقل؛ و سوم موافقت با قرآن. نسبت به معتمد بودن راوى، اين نكته استفاده مى‏شود كه هرچه راوى عالم‏تر، مأنوس‏تر با قرآن و حديث و راستگوتر باشد، معتمدتر است. نويسنده در ادامه، صحّت روايت را منوط به معتمد بودن راوى و سماع وى شمرده است. او از اين قبيل عبارات در سراسر نقض آورده است.
يكى ديگر از ملاك‏هاى استناد اخبار، متّصل بودن سند آن است. اتّصال سند از صاحب كتاب تا معصوم عليه السلام، زمينه بررسى اسناد را فراهم مى‏كند؛ امّا افتادگى در سند، موجب بسته يا سخت‏شدن راه بررسى مى‏گردد. عبد الجليل قزوينى هم ارسال روايت را ضعف آن شمرده و با لسان تشنيع نسبت به صاحب فضائح، او را عامل به مرسلات و اخبار آحاد مى‏خواند.^۱ وى تعدّد سند^۲و منبع‏^۳ را از قوت‏هاى روايت شمرده است. تعدّد سند، نشانه شهرت نسبى روايت و تعدّد منبع نيز نشانه پذيرش تعداد بيشترى از محدّثان است و بر اين اساس، موجب تقويت روايت است.

شش. تحمّل و شرايط روايت‏

اخذ حديث، راه‏هاى مختلفى داشت و هر يك از آنها قوّت و ضعف خاص خود را داشتند. مثلاً سماع و قرائت، قوى‏ترين راه اخذ شمرده مى‏شد و وجاده، اضعف طُرق بود.^۴ سنجش اعتبار حديث و محدث بستگى به روش تحمّل حديث داشت. اگر روايتى وجاده‏اى اخذ مى‏شد، اعتبارى نداشت مگر اين‏كه مؤيّداتى داشته باشد. اگر محدّثى، از راه‏هاى ضعيف تحمّل حديث، استفاده زيادى مى‏كرد، خودش تضعيف مى‏شد. رازى به اين مبانى توجّه داشته و به برخى از طرق تحمّل روايتْ اشاره كرده است.
او مناوله و اجازه، بدون اعتبار شيخ را غير مفيد در تصحيح روايت دانسته و اين شيوه اهل سنّت را كه از هر كسى اجازه و مناوله مى‏گيرند، تقبيح مى‏كند. وى استفاده از اصطلاحات «حدّثنى» و «اخبرنى» بدون شنيدن از شيخ را عملى غير مجاز و سماع را