كه معرفت خدا به فكر و تعقّل در باره او حاصل نمى‏شود؛ بلكه معرفت او امرى است كه او خود بايد به بندگان عطا كند.
عبد الأعلى مى‏گويد: از امام صادق عليه السلام پرسيدم:
أصلَحَكَ اللَّهُ هَل جُعِلَ فى النّاسِ أداةٌ يَنالُونَ بِها المَعرِفَةَ؟ قالَ: فَقالَ لا قُلتُ: فَهَل كُلِّفُوا المَعرِفَةَ؟ قالَ: لا عَلَى اللَّهِ البَيانُ لا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفساً إلّا وُسعَها وَ لا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفساً إلّا ما آتاها؛¹
خدا خيرت دهد! آيا در مردم، ابزارى قرار داده شده كه به وسيله آن، خدا را بشناسند؟
فرمود: «نه».
پرسيدم: آيا آنها را تكليف به معرفت كرده است؟
فرمود: «نه. تنها به عهده خداست كه بيان كند. خدا هيچ كس را جز به اندازه توانش تكليف نمى‏كند، و خدا هيچ كس را جز به آنچه به او داده است، تكليف نمى‏كند».
روايات مربوط به فعلِ خدا بودن معرفت نيز فراوان است. از مجموع آنها به اين نتيجه مى‏رسيم كه مردم به معرفت خداوند متعال، تكليفى ندارند و بر عهده خداست كه خود را به آنان معرفى كند و بر خلق است كه پس از معرفت‏بخشىِ خداى متعال، او را تصديق كنند و به او ايمان آورند؛ خداوندگارىِ او را شكرگذارند؛ حق بندگى او را ادا كنند؛ در برابر او استكبار نورزند؛ از او فرمان برند؛ با اطاعت از فرامينش به او تقرّب جويند؛ و موجبات توجّه و لطف بيشتر او را نسبت به خود فراهم سازند. امام صادق عليه السلام مى‏فرمايد:
لَيسَ لِلَّهِ عَلَى خَلقِهِ أن يَعرِفُوا وَ لِلخَلقِ عَلَى اللَّهِ أن يُعَرِّفَهُم وَ لِلَّهِ عَلى الخَلقِ إذا عَرَّفَهُم أن يَقبَلُوا؛²
براى خدا بر عهده خلق نيست كه بشناسند. و براى خلق بر عهده خداست