مى‏شود كه ائمّه عليهم السلام در مقام توجّه دادن خلق به خدا و كمالات و افعال الهى، به نفىِ هر گونه تشبيه، عنايت كامل داشته‏اند. ايشان با آوردن قيودى به همراه كمالات الهى، مخاطب خويش را از توهّم سنخيت و وحدت و شباهت بين كمال موجود در خلق با خدا بر حذر داشته‏اند.
مرحوم عبد الجليل قزوينى، با الهام گرفتن از اين آموزه اهل بيت عليهم السلام مى‏گويد:
تبارك و تعالى، قادرى است بى‏آلت و عالمى است بى‏علّت، حيّى بى‏آفت، موجودى بى‏بدايت، سميع و بصير و مُدرك جمله مدركات. غنى است و حاجت بر او روا نه.^۱
بنا بر اين، خداوند در كمالات و افعال خويش همچون ذات خويش بى‏مانند است و هيچ شبيهى ندارد. امير مؤمنان عليه السلام اين مطلب را به اين صورت بيان مى‏فرمايد:
كُلُّ عَزيزٍ غَيرَهُ ذَليلٌ وَ كُلُّ قَوىٍّ غَيرَهُ ضَعيفٌ وَ كُلُّ مالِكٍ غَيرَهُ مَملُوكٌ وَ كُلُّ عالِمٍ غَيرَهُ مُتَعَلِّمٌ وَ كُلُّ قادِرٍ غَيرَهُ يَقدِرُ وَ يَعجَزُ وَ كُلُّ سَميعٍ غَيرَهُ يَصَمُّ عَن لَطيفِ الأصواتِ وَ يُصِمُّهُ كَبيرُها وَ يَذهَبُ عَنهُ ما بَعُدَ مِنها وَ كُلُّ بَصيرٍ غَيرَهُ يَعمَى عَنْ خَفِىِّ الألوانِ وَ لَطيفِ الأجسام؛^۲
هر عزيزى جز خداوند، خوار و هر نيرومندى جز او ناتوان است. هر مالكى جز خداوند، مملوك و هر دانايى جز او دانش‏آموز است. هر توانايى جز خداوند، توانا مى‏شود و ناتوان مى‏گردد. هر شنونده‏اى جز خداوند، از شنيدن صداهاى لطيف عاجز است و صداى بلند، او را كر مى‏كند و صداهاى دور به گوش او نمى‏رسد. هر بيننده‏اى جز او از رنگ‏هاى پنهان و اجسام لطيف، كور مى‏شود.

سه. توحيد افعالى‏

توحيد افعالى، به اين معناست كه افعال الهى، اختصاص به خداوند متعال دارد. هيچ خلقى در افعال الهى، هيچ گونه مشاركتى ندارد. خداوند متعال در فعل خويش، غنى